Το μακρύ ζεϊμπέκικο της «Συννεφούλας»

ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΧΟΛΙΑ και ΑΡΘΡΑ  

Το μακρύ ζεϊμπέκικο της «Συννεφούλας»

Καλά, ρε παιδιά, τι σχέση έχουν αυτά τα τραγούδια ( που μου αρέσουν και τα τραγούδησα ) με την διδασκαλία των Θρησκευτικών; Μήπως τελικά, «χάσαμε τη μπάλα» όλοι μας;

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

http://makthes.gr/

Μπλιάτκας Κώστας -

    Η εκκλησία έχει μία προβλέψιμη άποψη για το ποιο θα πρέπει να είναι το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων των Θρησκευτικών και για το τι δεν θα πρέπει να περιλαμβάνεται στην ύλη τους.

    Σκέφτεσαι ότι το πρόβλημα (συνέπειας; αξιοπιστίας; πολιτικής και ιδεολογικής σταθερότητας απόψεων;) κανονικά βαραίνει αυτούς που υπόσχονταν διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, “προοδευτική” στροφή στα προγράμματα σπουδών και τα βιβλία και “τέλος στους αναχρονιστικούς δογματισμούς”.

    Δεν βαριέσαι όμως, μέσα στην κρίση -που ξεκίνησε ως οικονομική, αλλά έγινε γρήγορα και ηθική και κρίση αξιών- το “είπα-ξείπα” έχει αθωωθεί και έχει νομιμοποιηθεί στην καθημερινότητα της πολιτικής, οπότε μην περιμένετε εξελίξεις, μετάνοια και αιδώ στα χρόνια μας…

    Έτσι η αφαίρεση της πασίγνωστης και ιδιαίτερα δημοφιλούς σε δύο γενιές “Συννεφούλας” του Διονύση Σαββόπουλου από τη λίστα των τραγουδιών για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών ενόχλησε μεν πολύ κόσμο και ειδικά αυτούς που έζησαν στα νιάτα τους περιορισμούς και λογοκρισία στην καλλιτεχνική έκφραση και τη διακίνηση των ιδεών, αλλά δεν σόκαρε. Από την εποχή που ζούμε, όλα να τα περιμένεις….

    Γράφτηκε κατά κόρον ότι αυτό που ενόχλησε ήταν το παρακάτω απόσπασμα: “Συννεφούλα, Συννεφούλα, να γυρίσεις σου ζητώ και τριγύρνα με όσους θέλεις κάθε βράδυ”.

    Για τους γνωστούς υπερσυντηρητικούς κύκλους και κάποιους ακραίους αυτό το “τριγύρνα με όσους θέλεις” ισοδυναμεί με προτροπή για… Σόδομα και Γόμορρα.

    Η ιστορία όμως αυτού του τραγουδιού είναι εφηβικής συγκίνησης και αξίζει να μεταφέρω εδώ πώς την περιγράφει ο ίδιος ο δημιουργός του στην περσινή πετυχημένη παράσταση με τίτλο “Φορτηγό” :

    “Τον καιρό εκείνο οι σεξουαλικές σχέσεις στα δεκαπέντε μας ήταν σχεδόν απαγορευμένες. Οι κοπέλες δεν μας άφηναν, οπότε όταν λέγαμε τα έχω με κάποια, εννοούσαμε ότι την πιάναμε από το χέρι, ξέρεις, κανένα φιλάκι, καμία βόλτα, κανένα παγκάκι. Η ‘Συννεφούλα’ είναι έρωτας παιδικής καψούρας με αφορμή το κοριτσάκι το οποίο αγαπούσα εκείνο τον καιρό. Είναι επηρεασμένο επίσης από το φιλμ “Jules e Zim” του Τριφό. Είναι μία ταινία που μου αρέσει παρά πολύ. Έδειχνε ένα amour impossible τέλος πάντων, έναν αδιέξοδο έρωτα και εκεί μέσα υπάρχει ένα τραγούδι που λέει η Ζαν Μορό και με βάση αυτό κάθισα και έγραψα τη “Συννεφούλα”. Πρέπει να ήμουν 15 χρόνων”.

    “Ο εφιάλτης της γενιάς μου”, λέει συχνά ο Διονύσης Σαββόπουλος, ήταν η… χυλόπιτα”.
    “Είπα μια φορά σε μία μικρή τσαπερδόνα να βγούμε ραντεβού και αυτή με αποστόμωσε, λέγοντας “δεν θέλω να προδώσω την εμπιστοσύνη των γονιών μου. Την εκτίμησα αυτήν την απάντηση. Μόνο που την ίδια στιγμή και άλλες κοπέλες έδιναν την ίδια απάντηση στις προτάσεις των φίλων μου”!

    Περιπέτειες είχε πολλές με τη λογοκρισία ο θεσσαλονικιός τροβαδούρος κι αυτές άρχισαν στα χρόνια του ’60, όταν πήγε να ηχογραφήσει το “Φορτηγό”.

    “Τότε οι μισοί Έλληνες ήταν πολίτες δευτέρας κατηγορίας. Αν δεν είχες πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, δεν έβγαζες ούτε άδεια αυτοκινήτου” έχει πει ο ίδιος.

    “Τότε ήταν που έγραψα το ‘Ήλιε, ήλιε αρχηγέ’, αλλά το ρεφρέν ήταν αλλιώς: Το τραγουδούσα ‘Ήλιε, κόκκινε αρχηγέ’. Αλλά πώς θα περνούσε απ’ τη λογοκρισία; Αφαίρεσα το χρώμα κι έγινε πιο αθώο ‘Ήλιε, ήλιε αρχηγέ’ κι έτσι το αγάπησε ο κόσμος. Στη μεταπολίτευση θα μπορούσα βέβαια να το αποκαταστήσω, αλλά εν τω μεταξύ είχαν έρθει τα πάνω κάτω: πριν, εάν ήσουν αριστερός, δεν έβγαζες ούτε αυτοκίνητο. Μετά;  Εάν δεν ήσουν αριστερός, δεν έβγαζες ούτε γκόμενα. Δεν μου άρεζαν αυτά. Δεν ήθελα πια να είναι ο ήλιος μου ούτε κόκκινος ούτε πράσινος, ούτε μπλε. Ήθελα το τραγούδι μου -όπως έλεγε τότε ο Αλέκος ο Κυριτσόπουλος- να ναι το τραγούδι ενός εφήβου, που κάνει αρχηγό του τον ήλιο”!

    Άλλο ένα τραγούδι του “Φορτηγού” που… ψαλιδίστηκε κι αυτό από τη λογοκρισία είναι “Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο δυο”.

    Ο επίμαχος στίχος ήταν ο παρακάτω:
“Τη μαμά τους τη ρωτάνε κάθε μήνα μια φορά”
    Ανάμεσα στον Διονύση Σαββόπουλο και τον βλοσυρό λογοκριτή διημείφθη ο εξής διάλογος:
– “Κύριε Σαββόπουλε, τι είναι αυτό που γράφετε για τα κορίτσια που ρωτάνε τη μαμά τους κάθε μήνα”;
– “Που είναι το πρόβλημά σας;”
– “Θίγετε ένα λεπτό θέμα γυναικολογικής φύσεως”…
– “Ναι, αλλά το κάνω με τρυφερότητα και αγάπη”.
– “Αυτό το λέτε εσείς. Δεν περνάει αυτός ο στίχος”.

    Φεύγοντας ο Δ. Σαββόπουλος σχολίασε: “Πάντως δεν είστε μάνα και δεν ξέρετε”!
    Τελικά στο δίσκο ο στίχος άλλαξε: “Τη μαμά τους τη ρωτάνε κάθε τόσο μια φορά”. “Το αγαπούσε ιδιαιτέρως ο αξέχαστος Μάνος”, αφηγείται ο Δ. Σαββοπουλος. “Ο Μάνος Χατζιδάκις, βέβαια. Εγώ έβγαζα μεροκάματο ως κιθαρωδός σε ένα κλαμπάκι στις Σπέτσες εκείνο τον καιρό και ερχόταν κάθε βράδυ ο Μάνος με τη Μελίνα και τον Ντασέν, και μου το ζητούσε ‘Διονύση, τα κογίτσια, τα κογίτσια’. Ήταν απ’ τα ωραιότερα καλοκαίρια της ζωής μου. Ήμουν 20άρης, είχα εξασφαλίσει μεροκάματο για τρεις μήνες, έκανα παρέα με ωραία παιδιά και όμορφα κορίτσια καλών οικογενειών. Κάναμε μπάνιο στο παλιό λιμάνι, που μου θύμιζε την θαλασσίτσα στο Μπαχτσέ Τσιφλίκι όταν ήμουνα παιδί. Το τραγούδι μου ‘Μια θάλασσα μικρή’ εκείνο το καλοκαίρι στις Σπέτσες έγινε εθνικός ύμνος στη νεολαία”.

    Η πιο γνωστή ίσως περίπτωση λογοκρισίας σε τραγούδι του Σαββόπουλου είναι με το “Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο”.

    Ο Μάνος Χατζιδάκις, ως διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος, το 1979, είχε αντιμετωπίσει την απόπειρα λογοκρισίας από τον τότε υπουργό Αθανάσιο Τσαλδάρη του τραγουδιού “Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο” του Διονύση Σαββόπουλου, που αναφερόταν στον Νίκο Κοεμτζή και το μακελειό στο νυχτερινό κέντρο. Η υπόθεση της “Παραγγελιάς”.

    Η “Συννεφούλα” γλίτωσε τη λογοκρισία στα δύσκολα χρόνια του ’60, αλλά τελικά κόπηκε, από τα βιβλία των Θρησκευτικών, 51 χρόνια μετά… Δεν το λες και πρόοδο