Λεγεώνα των Ξένων: Οι πρώτες μάχες της στην αφιλόξενη Αφρική (1832-35)

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Λεγεώνα των Ξένων: Οι πρώτες μάχες της στην αφιλόξενη Αφρική (1832-35)

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

https://www.history-point.gr/

    Η γαλλική Λεγεώνα των Ξένων είναι ένα από τα διασημότερα σώμα της στρατιωτικής ιστορίας, το όποιο έχει πραγματικά γράψει ανεξίτηλες σελίδες δόξας σε όλα τα πεδία μαχών της υφηλίου, από την Ευρώπη, έως τις εσχατιές της Σαχάρας, το Μεξικό, την Ινδοκίνα, την Μαδαγασκάρη. Και όμως η Λεγεώνα είχε μάλλον «ταπεινή» καταγωγή.

    Η Λεγεώνα των Ξένων πρωτοσυγκροτήθηκε ως αναλώσιμη μονάδα, στελεχωμένη από τα κατακάθια του Γαλλικού Στρατού και από Ευρωπαίους τυχοδιώκτες. Η γένεση της ταυτίζεται με τη συγκρότηση της γαλλικής αποικιοκρατικής πολιτικής, της οποίας άλλωστε ή Λεγεώνα θα ήταν εξάρτημα. Ωστόσο η αφορμή για τη συγκρότησή της είχε καταρχάς αίτια πολιτικά. Τον Ιούλιο του 1830 ξέσπασε στο Παρίσι εξέγερση κατά της βασιλικής δυναστείας των Βουρβόνων.

    Οι Ελβετοί και λοιποί μισθοφόροι που στήριζαν τη δυναστεία αποστρατεύτηκαν αμέσως μετά το ευτυχές για τους εξεγερμένους πέρας της επανάστασης. Έτσι ένας μεγάλος αριθμός στρατιωτών έμειναν «άνεργοι», μετατρεπόμενοι σε εγκληματίες, μόνο και μόνο για να επιβιώσουν. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τις αποικιακές βλέψεις της Γαλλίας στη βόρειο Αφρική γέννησε τη Λεγεώνα.

Τα κατακάθια της Γαλλίας

    Ο Γαλλικός Στρατός είχε μια μακραίωνη παράδοση, όσον αφορά την παρουσία μεγάλου αριθμού μισθοφόρων στις τάξεις του. Καθ’ όλη τη διάρκεια της βασιλείας των Βαλουά και των Βουρβόνων ο Γαλλικός Στρατός παρέτασσε πλήθος Ελβετών και Γερμανών κυρίως μισθοφόρων, οι οποίοι αποτελούσαν και τα πλέον επίλεκτα τμήματα του στρατού. Η πρακτική αυτή συνεχίστηκε έως και το 1789 όταν οι επαναστατημένοι Γάλλοι κατέσφαξαν τους Ελβετούς μισθοφόρους του Λουδοβίκου 16ου.

    Παρόλα αυτά και το νέο καθεστώς, όπως και το αυτοκρατορικό του Ναπολέοντα που το διαδέχθηκε, συνέχισαν να στρατολογούν μισθοφόρους. Η ήττα και η πτώση του Ναπολέοντα επανέφερε στον θρόνο της Γαλλίας την δυναστεία των Βουρβόνων. Οι βασιλείς ανασυγκρότησαν τα μισθοφορικά σώματα, ανάμεσα τους και την Ελβετική Φρουρά., αλλά και τον πρόγονο της Λεγεώνας, το Σύνταγμα Χόχενλοχ. Το τελευταίο συγκροτήθηκε το 1815 με το όνομα Βασιλική Λεγεώνα Ξένων.

    Το «γερμανικό» υποτίθεται σύνταγμα περιελάμβανε στις τάξεις του άνδρες από τη Γερμανία, την Ελβετία, την Πολωνία, την Ιταλία και την Ισπανία ακόμα. Όπως ήταν φυσικό οι μισθοφόροι, ιδιαιτέρως οι Ελβετοί φρουροί, δεν ήταν αγαπητοί στους Γάλλους, οι οποίοι τους έβλεπαν ως στήριγμα της μισητής μοναρχίας.

    Άλλωστε στο διάστημα 1827 – 1830 υπήρξαν πολλές συγκρούσεις μεταξύ των μισθοφορικών σωμάτων και Γάλλων πολιτών. Τον Νοέμβριο του 1828 μάλιστα ξέσπασε μάχη πραγματική μεταξύ του Συντάγματος Ελβετών Φρουρών και του γαλλικού 2ου Συντάγματος Γρεναδιέρων, με πολλούς νεκρούς εκατέρωθεν.

    Τελικώς στις 30 Ιουλίου η επανάσταση ξέσπασε και ο γαλλικός λαός κέρδισε την υπόσχεση του βασιλιά Λουδοβίκου –Φιλίππου για παραχώρηση συντάγματος και διάλυση των μισθοφορικών σωμάτων. Πρώτα διαλύθηκαν τα ελβετικά συντάγματα και κατόπιν το σύνταγμα Χόχενλοχ, το οποίο αρχικά προτάθηκε να αποσταλεί στην Ελλάδα, μαζί με το εκστρατευτικό σώμα του στρατηγού Μαιζόν.  Στις 5 Ιανουαρίου όμως διαλύθηκε. Ένα μέρος των ανδρών του πολιτογραφήθηκαν Γάλλοι και εντάχτηκαν στο 21ο Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού. Οι περισσότεροι όμως έμειναν χωρίς χρήματα και χωρίς τρόφιμα ακόμα στη Μασσαλία.

    Οι «άνεργοι στρατιώτες» σταδιακά άρχισαν να δημιουργούν νέα προβλήματα στο γαλλικό κράτος. Σχημάτιζαν ομάδες και ενεργούσαν επιθέσεις στα καταστήματα, για να εξασφαλίζουν τον επιούσιο άρτο. Υπό την πίεση αυτού του γεγονότος ο Γάλλος βασιλιάς έπρεπε να βρει έναν τρόπο να «αδειάσει» τη χώρα του από τους παρείσακτους πλέον ξένους.

    Η Γαλλία ήδη από τον Μάιο του 1830 είχε εμπλακεί σε πόλεμο με τους Αλγερινούς μπέηδες και είχε κατακτήσει μια στενή παραλιακή λωρίδα εδάφους στην βορειοαφρικανική ακτή. Εκεί οι συγκρούσεις με τους ακατάβλητους Άραβες, αλλά και το κλίμα, αποτελούσαν μόνιμες πηγές αιμορραγίας για τα γαλλικά τμήματα. Τότε γεννήθηκε η ιδέα. Οι «παρείσακτοι» μπορούσαν να καταταγούν σε ένα νέο σώμα, «αναλώσιμο», και να σταλούν στην Αλγερία για να τα βγάλουν αυτοί πέρα με τους Άραβες.

Έτσι και γαλλικό αίμα θα εξοικονομείτο και από τους «ανέργους» μισθοφόρους θα απαλλάσσονταν.  Με αυτό το σκεπτικό ο βασιλιάς υπέγραψε στις 10 Μαρτίου 1831 την ιδρυτική πράξη της Λεγεώνας των Ξένων, σύμφωνα με την οποία άνδρες 18 έως 40 ετών μπορούσαν να καταταγούν σε αυτή και να υπηρετήσουν τη Γαλλία.

    Αρχικά το διάταγμα δεν διευκρίνιζε ότι οι καταταγέντες στην Λεγεώνα θα έπρεπε να ήταν αποκλειστικά ξένοι και έτσι πολλοί Γάλλοι άνεργοι, εξαθλιωμένοι εργάτες, κλέφτες και άλλοι επιχείρησαν να καταταγούν, ονειρευόμενοι ένα νέο ξεκίνημα, αλλά και πολύ «πλιάτσικο» στην εξωτική Αφρική.

    Ενώπιον αυτής της εξέλιξης ένα νέο βασιλικό διάταγμα εξεδόθη, το οποίο απαγόρευε σε Γάλλους πολίτες να κατατάσσονται στη Λεγεώνα. Οι τελευταίοι πάντως το παρέκαμψαν δηλώνοντας ελβετική ή βελγική υπηκοότητα στους στρατολόγους. Εξάλλου η Λεγεώνα αποτελούσε για πολλούς από αυτούς το ύστατο καταφύγιο, στο οποίο μπορούσαν να κρυφτούν από τον νόμο που τους καταδίωκε για τις παρανομίες τους. Η Λεγεώνα δεν έκανε ερωτήσεις για το παρελθόν τους, παράδοση που κράτησε για πολλά χρόνια.

    Οι κατατασσόμενοι στη Λεγεώνα τοποθετήθηκαν αρχικά σε διάφορα στρατόπεδα στη Λανγκρέ, στο Μπαρ λε Ντούκ, στην Ωζέρ και στην Αγκέν. Δεν υπήρχαν όμως αξιωματικοί και υπαξιωματικοί να τους εκπαιδεύσουν. Η επανάσταση του 1830 είχε προκαλέσει κρίση και στον στρατό και είχε ως αποτέλεσμα να αποστρατευθεί το 60% των ανωτέρων αξιωματικών. Η λύση δόθηκε με την επαναφορά

σε υπηρεσία παλαιμάχων αξιωματικών των Ναπολεόντειων Πολέμων. Ακόμα και αυτοί όμως δεν επιθυμούσαν να ενταχθούν στο σώμα των «παρείσακτων».

    Η ανάληψη καθηκόντων στη Λεγεώνα αντιμετωπιζόταν ως τιμωρία για τους Γάλλους αξιωματικούς. Και πράγματι ο υπουργός στρατιωτικών, ο παλαιός συμπολεμιστής του Ναπολέοντος, στρατάρχης Σουλτς, διέταξε την ένταξη στη Λεγεώνα των αξιωματικών του με τον χειρότερο «φάκελο».

    Έτσι τα «κατακάθια» της κοινωνίας θα διοικούντο από τα «κατακάθια» του στρατού. Τι θα μπορούσε να περιμένει κανείς από ένα τέτοιο σώμα, παρά να σφαγιαστεί από τους Άραβες, απαλλάσσοντας τη Γαλλία από την ευθύνη διατροφής των ανδρών ακόμα!

    Πρώτος διοικητής της Λεγεώνας τοποθετήθηκε ο Ελβετός συνταγματάρχης βαρόνος Χριστόφορος Στόφελ, ο οποίος με επιστολή του ενημέρωνε τον Σουλτς ότι από τους 26 αξιωματικούς που του είχε στείλει, μόλις οι 8 ήταν ικανοί για υπηρεσία.

    Ο Στόφελ ζητούσε την αποστολή καλών αξιωματικών, οι οποίοι θα έπρεπε να είναι γνώστες της γερμανικής. Η διοίκηση όμως δεν ενδιαφέρθηκε ιδιαιτέρως, αν και τελικά έστειλε 107 Ελβετούς, Γερμανούς και Πολωνούς πρώην στρατιώτες, να αναλάβουν καθήκοντα αξιωματικών και βαθμοφόρων στο νέο σώμα. Η κατάσταση όμως επρόκειτο να χειροτερέψει.

    Η Λεγεώνα, πέραν της ελλιπούς στελέχωσης, και κατά συνέπεια εκπαίδευσης, δεν διέθετε καν επαρκή τρόφιμα για τους άνδρες της, πολλοί από τους οποίους άρχισαν να πωλούν τα ατομικά τους είδη για να εξασφαλίσουν ένα κομμάτι ψωμί. Σε απάντηση η διοίκηση τους έκλεινε στις φυλακές.

    Εκεί πολλοί πέθαναν από ασιτία, καθώς, βάσει του ισχύοντος τότε νόμου, η διεύθυνση της φυλακής δεν υποχρεούνταν να θρέψει τους στρατιωτικούς κρατουμένους. Έπρεπε ο στρατός να εξασφαλίσει την τροφή τους.

    Ο στρατός όμως «ξεχνούσε» να το πράξει, με αποτέλεσμα πολλοί επιλοχίες να πλουτίζουν και πολλοί λεγεωνάριοι να πεθαίνουν! Όπως ήταν φυσικό μια τέτοια συμπεριφορά προκάλεσε στάση, η οποία κατεστάλη με τη βοήθεια της χωροφυλακής. Από την άλλη οι αρχές, φοβούμενες νέες ταραχές, αποφάσισαν να στείλουν τη Λεγεώνα μια ώρα αρχύτερα στην Αφρική, για να απαλλαγούν οριστικά από αυτή.

    Η Λεγεώνα μεταφέρθηκε σταδιακά στην Αφρική στο δεύτερο μισό του 1831. Αρχικά αποβιβάστηκε στην Αλγερία ο συνταγματάρχης Στόφελ επικεφαλής δύο ταγμάτων. Η Λεγεώνα εγκαθίσταντο στο πρώτο της «σπίτι», εκεί που για χρόνια θα δρούσε δοξάζοντας τη Γαλλία.

Η πρώτη επαφή με την έρημο

    Οι λεγεωνάριοι θα πρέπει να πρωτοαντίκρισαν το ηλιοκαμένο Αλγέρι με ενθουσιασμό και προσμονή. Ύστερα από όσα είχαν υποστεί είχαν φτάσει στην δική τους Γη της Επαγγελίας, ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον. Και πράγματι η εικόνα από τα πλοία αυτό υποσχόταν. Όταν όμως αποβιβάστηκαν τα όνειρα διαλύθηκαν.

    Το Αλγέρι, το οποίο είχε μόλις πριν ένα έτος καταληφθεί από τους Γάλλους, είχε υποστεί μεγάλες καταστροφές από την μάχη. Ωστόσο διατηρούσε κάτι από τον εξωτισμό του, με τα κατασκευασμένα από πλίνθους σπίτια του και το φρούριο του στο οποίο κυμάτιζε η τρίχρωμη γαλλική σημαία.

    Οι Άραβες κάτοικοι, ανήσυχοι πάντα, κάτω από το βαριεστημένο βλέμμα τους, οι λευκοί τυχοδιώκτες και έμποροι, συνέθεταν ένα ασυνήθιστο για τους λεγεωνάριους σκηνικό. Κάτω από την επίπλαστη αυτή ειδυλλιακή εικόνα όμως κρυβόταν ο πόλεμος, ένας πόλεμος σκληρός και ανελέητος.  Οι Γάλλοι είχαν κατορθώσει να καταλάβουν μόνο μερικές παράλιες πόλεις της βορειοαφρικανικής ακτής, χωρίς να τολμούν να κινηθούν στο εσωτερικό, εξασφαλίζοντας ζωτικό χώρο για τις κτήσεις τους.

    Η Λεγεώνα θα έπαιζε μεγάλο ρόλο στην επέκταση των Γάλλων και θα ήταν το σώμα που θα κατακτούσε και θα διαφύλασσε τις κατακτήσεις του, για τη «δόξα» της Γαλλίας. Το Αλγέρι, πρώτος σταθμός της Λεγεώνας στην Αφρική, ήταν κατ’ ουσία μια πολιορκημένη πόλη, με τους Γάλλους περιορισμένους πίσω από τα παλιά τείχη.

    Σε πρώτη λοιπό φάση αποφασίστηκε η κατασκευή μικρών οχυρών, περιμετρικά της πόλης, για να αρθεί η ανεπίσημη πολιορκία της. Οι λεγεωνάριοι συμμετείχαν στην κατασκευή των οχυρωμάτων και κατόπιν στη φρούρησή τους. Η υπηρεσία όμως σε αυτά τα απομονωμένα σημεία στηρίγματος ήταν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

    Οι Άραβες απέκλειαν τις μικρές, απομονωμένες φρουρές, στερώντας τους και το νερό ακόμα, ενώ δεν παρέλειπαν να επιτεθούν εναντίον τους με κάθε ευκαιρία. Η Λεγεώνα μαζί με τα επίσης νεοσυγκροτημένα σώματα των Ζουάβων και των Κυνηγών της Αφρικής, πλήρωσαν μεγάλο τίμημα κατά τη διάρκεια κατασκευής των οχυρών, αλλά και μετά φρουρώντας τα. Η Λεγεώνα έδωσε και κέρδισε την πρώτη της μάχη στις 7 Απριλίου του 1832, όταν δύο λόχοι της αναχαίτισαν μια αραβική επίθεση.

    Στις 23 Μαΐου όμως θα ερχόταν και η πρώτη συμφορά. Ο ταγματάρχης Σολομών ντε Μουσί, επικεφαλής 27 λεγεωνάριων και 25 ελαφρών ιππέων, κινείτο προς το οχυρό Μεζόν Καρέ, το οποίο φρουρούσε τις ανατολικές προσβάσεις στην πόλη του Αλγερίου.

    Ξαφνικά το απόσπασμα δέχθηκε επίθεση από πολυπληθή ομάδα Αράβων. Ο ταγματάρχης διέταξε τους λεγεωνάριους να αμυνθούν σε ένα μικρό δάσος, θέτοντας επικεφαλής τους τον Ελβετό υπολοχαγό Σαμ. Ο ίδιος με τους ιππείς έφυγε για «φέρει βοήθεια». Φυσικά οι 27 λεγεωνάριοι και ο Ελβετός υπολοχαγός δεν είχαν καμία ελπίδα.

    Αφού πολέμησαν απελπισμένα για λίγη ώρα, κυκλώθηκαν και σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Οι αιχμάλωτοι όμως επίσης εκτελέστηκαν όλοι, όταν αρνήθηκαν να προσχωρήσουν στο Ισλάμ. Μόνο ένας λεγεωνάριος, ο Γερμανός Βάγκνερ, ασπάσθηκε τον μωαμεθανισμό και γλύτωσε τη ζωή του.   Ύστερα από 13 μέρες κατάφερε να ξεφύγει και έφτασε στο Μεζόν Καρέ και ανέφερε τα γεγονότα.

    Ο «γενναίος» ταγματάρχης διώχθηκε τότε από τη Λεγεώνα και σκοτώθηκε πολεμώντας το 1836, επικεφαλής πειθαρχικού τμήματος. Στο μεταξύ όμως η Λεγεώνα μεγάλωνε. Η πολιτική κρίση που είχε ξεσπάσει στην Ευρώπη, αλλά και η πολωνική επανάσταση κατά των Ρώσων και η βελγική κατά των Ολλανδών, είχαν ως αποτέλεσμα να πυκνώσουν τις τάξεις τις Λεγεώνας.

    Έτσι στην επιθεώρηση της 1ης Δεκεμβρίου 1832 η Λεγεώνα βρέθηκε να παρατάσσει 3.168 λεγεωνάριους, ενταγμένους σε έξι τάγματα. Λίγο αργότερα σχηματίστηκε και ένα έβδομο τάγμα. Από τους άνδρες αυτούς οι 87 ήταν Γάλλοι, οι 94 Ελβετοί, οι 571 Ιταλοί, οι 98 Βέλγοι και Ολλανδοί, 19 Σουηδοί και Δανοί, 10 Βρετανοί, 85 Πολωνοί και 2.196 Γερμανοί. Από αυτούς οι 800 περίπου έμελλε να πεθάνουν ή να αποστρατευθούν τα επόμενα τρία χρόνια από τη χολέρα που μάστιζε τότε την Ευρώπη και την Αφρική.

    Το 1833 μάλιστα από τους 2.600 λεγεωνάριους που βρίσκονταν στο Αλγέρι οι 1.600 νοσηλεύονταν ή σωστότερα απλώς κείτονταν στο νοσοκομείο, χωρίς να τους παρέχεται ουσιαστική περίθαλψη.  Από την άλλη πλευρά ούτε η συμπεριφορά των γαλλικών αρχών είχε ουσιαστικά βελτιωθεί, έναντι των λεγεωνάριων.

    Οι τελευταίοι έφτασαν και πάλι να στερούνται ακόμα και του φαγητού. Σε τραγικότερη μοίρα βρέθηκαν όμως οι ασθενείς λεγεωνάριοι, οι οποίοι δεν δικαιούνταν φαγητού, το οποίο θα έπρεπε να πληρώνουν μόνοι τους.

    Έτσι πολλοί από αυτούς αναγκάζονταν να εργάζονται, άρρωστοι, για να κερδίσουν ένα ξεροκόμματο ή να πουλούν τα ατομικά τους είδη. Στην τελευταία περίπτωση αν ο λεγεωνάριος γλίτωνε από τον θάνατο της χολέρας, πολλές φορές αντιμετώπιζε το εκτελεστικό απόσπασμα ή τα καταναγκαστικά έργα.

    Ο λεγεωνάριος Πρενιό έγινε διάσημος γιατί γλίτωσε μόνο με δύο μήνες φυλάκιση, έχοντας πουλήσει, νοσηλευόμενος στο νοσοκομείο, τα άρβυλα, τις γκέτες και τη σιτιοδόχη του, προκειμένου να προμηθευτεί φαγητό!

    Η ζωή των λεγεωνάριων στην Αλγερία ήταν από κάθε άποψη σκληρή. Ακόμα και απλή υπηρεσία φρουράς σε ένα από τα περιφερειακά φυλάκια σήμαινε για τους λεγεωνάριους καταδίκη σε θάνατο από ασθένεια. Τα γύρω από την πόλη του Αλγερίου έλη αποτελούσαν εστίες μολύνσεως.   Αποφασίστηκε έτσι η αποξήρανσή τους, εργασία που επίσης ανατέθηκε στη Λεγεώνα. Οι συνθήκες αυτές αποδεκάτισαν τη Λεγεώνα. Υπήρξε περίπτωση που ένα ολόκληρο τάγμα τέθηκε εκτός υπηρεσίας λόγω ασθενειών.

    Φυσικό αποτέλεσμα ήταν η Λεγεώνα να πάσχει από χαμηλό ηθικό, συνέπεια του οποίου ήταν οι συχνές λιποταξίες. Το πρόβλημα όμως για ένα λιποτάκτη λεγεωνάριο ήταν το που να καταφύγει. Οι Άραβες, και λόγω της διαφοράς θρησκεύματος, δεν δέχονταν ευχάριστα τους Ευρωπαίους λιποτάκτες, παρά μόνο αν προσηλυτίζονταν στο Ισλάμ. Από την άλλη η επιστροφή στην Ευρώπη ήταν ακόμα πιο δύσκολη.

    Πολλοί λοιπόν λεγεωνάριοι, προτίμησαν τους Άραβες. Ως αντίμετρο η διοίκηση της Λεγεώνας υιοθέτησε ένα άλλο μέτρο, τους ψευδό-λιποτάκτες. Σε μια τέτοια περίπτωση εστάλησαν ο λοχίας Μίλερ και ένας λεγεωνάριος να αποκτήσουν επαφή με τους Άραβες, προκειμένου να κανονίσουν τα της «λιποταξίας» τους.

    Όταν όλα κανονίστηκαν οι δύο «λιποτάκτες» κινήθηκαν προς το σημείο συνάντησης, καλυπτόμενοι από ένα απόσπασμα της Λεγεώνας. Οι Άραβες και άλλοι πραγματικοί λιποτάκτες που έσπευσαν να τους υποδεχθούν έπεσαν στην παγίδα και στη σύγκρουση που ακολούθησε τουλάχιστον 70 Άραβες και λιποτάκτες σκοτώθηκαν.

    Ωστόσο, η λεγεωνάριοι εξακολούθησαν να υποφέρουν, πεθαίνοντας στα νοσοκομεία, ή κατά τη διάρκεια καταναγκαστικών, ουσιαστικά, έργων. Ελάχιστες φορές βρέθηκαν αντιμέτωποι στο πεδίο της μάχης με τους Άραβες.

    Ήταν «αναλώσιμοι» και το γνώριζαν! Στο ίδιο διάστημα η Λεγεώνα άλλαξε τρεις φορές διοικητή. Τον Ιούνιο του 1832 ο Στόφφελ αντικαταστάθηκε από τον Γάλλο Κόμπε, ο οποίος παρέδωσε και τις πρώτες πολεμικές σημαίες στη Λεγεώνα. Και αυτός όμως αντικαταστάθηκε πολύ σύντομα από τον συνταγματάρχη Μπερνέγι.

    Πέραν της πρώτης αψιμαχίας στο Μεζόν Καρέ η Λεγεώνα δεν ενεπλάκη σε σοβαρές συγκρούσεις. Τον Νοέμβριο του 1832 τμήματά της έλαβαν μέρος στη νικηφόρα μάχη του Σίντι Σαμπάλ, αλλά και σε αψιμαχίες στην περιοχή του ακρωτηρίου Μπον.

    Το 1833 η Λεγεώνα συμμετείχε στις αψιμαχίες στην Αρζέβ και στη Μοσταγκιενέμ.Το 1835 όμως η Λεγεώνα έδωσε την πρώτη της μεγάλη μάχη. Ο σεΐχης Αμπντούλ ελ Καντέρ είχε καταφέρει να ενώσει υπό τις διαταγές του τις φυλές των Βεδουίνων νοτίως του Οράν και να τις στρέψει κατά των Γάλλων.

Η μάχη της Μακτά

    Σε απάντηση η γαλλική διοίκηση έστειλε μια μικτή ταξιαρχία, υπό τον στρατηγό Τρεζέλ, για την καταστολή της εξέγερσης. Στις δυνάμεις του Τρεζέλ περιλαμβάνονταν και τρείς λόχοι του πολωνικού 4ου Τάγματος της Λεγεώνας και ολόκληρο το ιταλικό 5ο Τάγμα, υπό τον αντισυνταγματάρχη Κόνραντ.   Ο Τρεζέλ διέθετε άλλα δύο τάγματα πεζικού, τέσσερις ίλες ελαφρών ιππέων (Κυνηγοί της Αφρικής), μερικά ελαφρά πυροβόλα και αρκετά μεταγωγικά. Το πρωινό της 25ης Ιουνίου η γαλλική φάλαγγα ξεκίνησε προς συνάντηση των εχθρών.

    Ο Τρεζέλ είχε σχηματίσει τις δυνάμεις του σε ένα τετράπλευρο, με τους πολωνικούς λόχους και δύο ίλες στην εμπροσθοφυλακή, το ιταλικό τάγμα στο αριστερό πλευρό και τις υπόλοιπες δυνάμεις του στις άλλες πλευρές του τετραπλεύρου.

    Ο γαλλικός σχηματισμός διέσχιζε το «δάσος» του Μουλά Ισμαήλ, μια έκταση με μερικά φοινικόδεντρα και χαμηλή βλάστηση, που εκτεινόταν μέχρι τις παρυφές μιας μικρής λοφοσειράς κοντά στα ρέματα του Σιγκ και του Τρεμπλάτ. Ξαφνικά η εμπροσθοφυλακή άρχισε να δέχεται σποραδικά πυρά από καλυμμένους στη βλάστηση Άραβες.

    Οι τρεις πολωνικοί λόχοι διατάχθηκαν τότε να επιτεθούν και να ανατρέψουν τους Άραβες ακροβολιστές. Οι λεγεωνάριοι πράγματι επιτέθηκαν, ανέτρεψαν και καταδίωξαν τους αντιπάλους ακροβολιστές, μόνο και μόνο για να δεχθούν με τη σειρά τους την έφοδο ισχυρού, ενεδρεύοντος σώματος Αράβων.

    Οι λεγεωνάριοι υποχώρησαν πολεμώντας και ενώθηκαν με το κύριο σώμα. Ο Τρεζέλ διέταξε τότε το ιππικό του να επέμβει. Οι «Κυνηγοί της Αφρικής» επιτέθηκαν, αλλά αποκρούσθηκαν και όταν σκοτώθηκε και ο συνταγματάρχης τους υποχώρησαν εν αταξία. Η υποχώρηση του ιππικού μέσω των τάξεων του πεζικού προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό αταξία.

    Ιδιαίτερη σύγχυση προκάλεσε η σάλπιγγα του ιππικού που σήμαινε την υποχώρηση. Τα μεταγωγικά, που βρίσκονταν στο κέντρο του τετραπλεύρου, ανταποκρινόμενα στο κέλευσμα της σάλπιγγας, άρχισαν να υποχωρούν, διαλύοντας την συνοχή του σχηματισμού.

    Ο Τρεζέλ διέταξε το 5ο Τάγμα της Λεγεώνας να αντεπιτεθεί στους Άραβες, οι οποίοι επιτίθονταν τώρα μανιωδώς στα απροστάτευτα μεταγωγικά. Μαζί με ένα τάγμα του 66ου Συντάγματος Πεζικού , οι λεγεωνάριοι πράγματι κατόρθωσαν να αποκρούσουν τους Άραβες και να σώσουν τα περισσότερα μεταγωγικά.

    Τελικώς έως το μεσημέρι η γαλλική φάλαγγα κατόρθωσε να ανατρέψει τις αραβικές αντιστάσεις και να διασχίσει το «δάσος». Είχε ήδη όμως υποστεί μεγάλη φθορά – 52 νεκροί, 180 τραυματίες. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, λαμβάνοντας υπόψη του και την ιδία ανεπάρκεια, ο Τρεζέλ, όφειλε να ακυρώσει την αποστολή και να επιστρέψει πίσω. Αντί αυτού όμως συνέχισε την πορεία του και την επομένη στρατοπέδευσε δίπλα στο ρέμα του Σιγκ. Από εκεί προσπάθησε ανεπιτυχώς να έρεθει σε διαπραγματεύσεις με τον Άραβα ηγέτη ελ Καντέρ.

    Ο ελ Καντέρ αντί απαντήσεως, υποχώρησε ακόμα βαθύτερα στην έρημο με τις δυνάμεις του, επιθυμώντας να παρασύρει τον Τρεζέλ σε παγίδα. Και ο Γάλλος συνεργάστηκε άψογα. Το πρωί της 28ης Ιουνίου ο Τρεζέλ διέταξε τις δυνάμεις του να κινηθούν και πάλι. Αυτή τη φορά έταξε το 4ο Τάγμα της Λεγεώνας στο δεξιό πλευρό και το 5ο Τάγμα στο δεξιό. Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας τους έβλεπαν Άραβες ιππείς να τους παρακολουθούν από απόσταση ασφαλείας.

    Ήταν βέβαιο ότι ο ελ Καντέρ γνώριζε τις κινήσεις τους και τους περίμενε. Ο Τρεζέλ όμως επέμεινε για συνεχίσει τις «επιθέσεις». Γύρω στις 14.00 η γαλλική φάλαγγα έφτασε σε μια περιοχή, με τα έλη της Μακτά εμπρός και τη λοφοσειρά Μουλά Ισμαήλ πίσω. Η θέση ήταν ιδανική για την παγίδα του ελ Καντέρ.

    Πραγματικά ο Άραβας ηγέτης εκεί ακριβώς περίμενε τους Γάλλους. Σε λίγο οι φρικτές πολεμικές ιαχές των φανατικών πολεμιστών του γέμισαν την ατμόσφαιρα. Χιλιάδες Άραβες, πεζοί και ιππείς ρίχθηκαν κατά της γαλλικής φάλαγγας από δύο αρχικά κατευθύνσεις.

    Ο Τρεζέλ, φοβούμενος καταστροφή των μεταγωγικών του, έδωσε διαταγή στο 5ο Τάγμα να τα υπερασπισθεί. Η θέση των Ιταλών λεγεωνάριων όμως σύντομα κατέστη τραγική, εφόσον εντελώς ακάλυπτοι δέχονταν τα πυρά των Αράβων.

    Ο αντισυνταγματάρχης Κόνραντ επενέβη τότε προσωπικά και οδήγησε το 5ο Τάγμα στην επίθεση, εκκαθαρίζοντας τους Άραβες. Σύντομα όμως το τάγμα βρέθηκε μπροστά σε έναν ανεξάντλητο αριθμό Αράβων και αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η υποχώρηση των λεγεωνάριων όμως προκάλεσε πανικό στο 66ο Σύνταγμα, οι άνδρες του οποίου τράπηκαν σε φυγή.

    Ακολούθησε πανικός, καθώς οι Άραβες, εκμεταλλευόμενοι και την κατεύθυνση του ανέμου, έβαλαν φωτιά στα χαμόκλαδα. Απειλούμενοι να καούν ζωντανοί, οι λεγεωνάριοι, με τον αντισυνταγματάρχη Κόνραντ επικεφαλής, υποχώρησαν όλοι σε ένα μικρό λόφο. Οι Άραβες τότε κατέστρεψαν τα μεταγωγικά και σκότωσαν τους οδηγούς και τους τραυματίες. Ο Τρεζέλ, που μάταια προσπάθησε να ανασυγκροτήσει το 66ο Σύνταγμα, τέθηκε επικεφαλής σε δύο ίλες ιππικού και προσπάθησε να αντεπιτεθεί.

    Αποκρούστηκε όμως και αναγκάστηκε να καταφύγει στις θέσεις των λεγεωνάριων, των μόνων, μαζί με τους πυροβολητές του, που δεν είχαν τραπεί σε φυγή. Από τις θέσεις τους στον λόφο οι λεγεωνάριοι απέκρουσαν, με την ενίσχυση των πυρών του πυροβολικού, τις αραβικές επιθέσεις.   Τελικώς τα υπολείμματα της φάλαγγας Τρεζέλ έφτασαν στο Οράν.

    Η ήττα στη θέση Μακτά είχε στοιχίσει 342 νεκρούς και αγνοούμενους και 300 τραυματίες, ένας εκ των οποίων ήταν και ο ανθυπολοχαγός της Λεγεώνας Αχιλλέας Μπαζαίν, ο μετέπειτα αρχηγός στρατού. Η ήττα στη Μακτά είχε ως βασικό υπεύθυνο τον Τρεζέλ φυσικά, ο οποίος οδήγησε τους άνδρες σε έτοιμη παγίδα. Παρόλα αυτά ο ίδιος μετακύλησε τις ευθύνες του στον Κόνραντ, κατηγορώντας παράλληλα και τους λεγεωνάριους για δειλία.

    Η μάχη ωστόσο είχε καταδείξει πράγματι και αδυναμίες της Λεγεώνας. Η μεγαλύτερη αυτών ήταν το «εθνικιστικό» πνεύμα των μονάδων, που είχε ως αποτέλεσμα τη ελλιπή μεταξύ τους συνεργασία. Έτσι αποφασίστηκε να διαλυθούν τα «εθνικά» τάγματα και να οργανωθούν μικτά.