Σχέδιο XVII και ανοησία… ή πως να εξοντώσεις, άφοβα, τους δικούς σου άνδρες

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Σχέδιο XVII και ανοησία… ή πως να εξοντώσεις, άφοβα, τους δικούς σου άνδρες

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

https://www.history-point.gr/

    Μετά την ήττα του 1870-71 η Γαλλία αφιέρωσε εαυτόν στην ανάκτηση των χαμένων επαρχιών της Αλσατίας και της Λωρραίνης. Επί του προκειμένου πολιτικοί, λαός και στρατός αφιέρωσαν όλη τους την σκέψη και την ενέργεια. Ο Γαλλικός Στρατός κατάρτισε όλα του τα σχέδια για μελλοντικό πόλεμο με τη Γερμανία επ’ αυτής της προοπτικής. Βάσει των σχεδιασμών αυτών, με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιχείρησε ακριβώς την επίτευξη του στόχου αυτού, αδιαφορώντας, ουσιαστικά για τις εχθρικές αντιδράσεις.

    Το 1870-71 η Γαλλία υπέστη μια από τις ταπεινωτικότερες ήττες της ιστορίας της. Οι πρωσικές και οι συμμαχικές, γερμανικές τους, στρατιές έφτασαν μέχρι το Παρίσι. Η συντετριμμένη Γαλλία υποχρεώθηκε να παραδώσει τις επαρχίες της Αλσατίας και της Λωρραίνης που η Γερμανία, όχι και τόσο άδικα, ιστορικά, θεωρούσε γερμανικές. Από τότε ο Γαλλικός Στρατός άρχισε να σχεδιάζει την ανάκτησή τους.

    Βάσει των γαλλικών σχεδιασμών ήταν το διαβόητο Σχέδιο XVII. Το σχέδιο αυτό άρχισε να καταρτίζεται το 1911 και αποτελούσε έμπνευση του άρτι ορισθέντος νέου Γάλλου αρχιστρατήγου στρατηγού Ζοζέφ Ζοφρ και του επιτελείου του. Το σχέδιο ολοκληρώθηκε και εγκρίθηκε επισήμως το 1913. Αντίθετα με παλαιότερα γαλλικά σχέδια, το Σχέδιο XVII, δεν ελάμβανε, σοβαρά, υπόψη του την πιθανότητα γερμανικής επίθεσης δυτικά, μέσω του βελγικού εδάφους.

Σχέδιο XVII

    Αποκλειστική σκέψη του Ζοφρ ήταν η επίθεση, γενικώς και η επίθεση προς ανάκτηση της Αλσατίας και της Λωρραίνης, ειδικότερα. Κατά συνέπεια αναλόγως προσαρμόστηκε και η γαλλική στρατηγική συγκέντρωση. Ωστόσο το γαλλικό σχέδιο, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, βασίστηκε σε εντελώς εσφαλμένες πληροφορίες για τη γερμανική συγκέντρωση.

    Η υπηρεσία πληροφοριών του Γαλλικού Στρατού, για πολλά χρόνια υποστήριζε την πιθανότητα η Γερμανία να μην σεβαστεί την ουδετερότητα του Βελγίου και να θελήσει να εκμεταλλευτεί την μέσω της χώρας αυτής κατεύθυνση, ώστε να υπερκεράσει το αριστερό πλευρό των γαλλικών στρατιών. Σταδιακά, η εικόνα αυτή μεταβλήθηκε, ελέω Ζοφρ.

    Οι Γάλλοι πράκτορες στο Βερολίνο καθοδηγήθηκαν να πιστεύουν ότι οι Γερμανοί, στην χειρότερη περίπτωση, θα κινούντο μέσω του Λουξεμβούργου και του ανατολικού Βελγίου, ενώ θα έριχναν τον όγκο των δυνάμεών τους στο κέντρο του μετώπου, αφήνοντας καλυπτικές μόνο δυνάμεις στο αριστερό τους πλευρό, στην Αλσατία και την ανατολική Λωρραίνη, δηλαδή.

    Στα μεγάλα γυμνάσια του Γερμανικού Στρατού, το 1909-10, καταφάνηκε, ωστόσο, ότι οι Γερμανοί δεν θα περιορίζονταν σε διέλευση από τμήμα του βελγικού εδάφους, αλλά θα εκτελούσαν ευρύ υπερκερωτικό ελιγμό αδιαφορώντας για τη βελγική ουδετερότητα.

    Το γαλλικό επιτελείο αξιολόγησε ορθά την κατάσταση, τότε. Με την ανάληψη όμως της ηγεσίας από τον Ζοφρ όλα άλλαξαν και ένας αδικαιολόγητος άνεμος αισιοδοξίας άρχισε να κυριαρχεί. Έτσι το

γαλλικό επιτελείο, καταρτίζοντας το διαβόητο Σχέδιο XVII, δεν έλαβε καθόλου υπόψη του την τεράστια υπεροχή των Γερμανών σε βαρύ πυροβολικό, αλλά και στην ταχύτητα κινητοποίησης των γερμανικών εφεδρειών.

    Εσφαλμένα, επίσης, το γαλλικό επιτελείο θεώρησε ότι οι εφεδρικοί γερμανικοί σχηματισμοί υστερούσαν σε μαχητική ισχύ έναντι των ενεργών και ότι θα μπορούσαν μόνο να αναλάβουν δευτερεύουσες αποστολές.   Επίσης δεν ελήφθησαν καθόλου υπόψη τα διδάγματα του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου του 1904-05, όπου αποδείχθηκε η αξία του πολυβόλου. Κυρίως δεν εκτιμήθηκε η αδυναμία του πεζικού να εφορμήσει κατά αντιπάλου εφοδιασμένου με επαρκή αριθμό πολυβόλων.

    Όλες οι σχετικές αναφορές που έφταναν στο γαλλικό επιτελείο και αμφισβητούσαν τη λογική και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα του Σχεδίου XVII και κατ’ επέκταση την αξία του εμπνευστή του Ζοφρ, ήταν δεδομένο ότι αντιμετωπίζονταν αρνητικά και απορρίπτονταν με συνοπτικές διαδικασίες. Ουσιαστικά ο Ζοφρ σχημάτισε μια εικόνα για το πώς θα αντιδρούσαν οι Γερμανοί και κατάφερε να την επιβάλει σε όλα τα κλιμάκια.

    Τι προέβλεπε όμως το άκαμπτο σχέδιο του Ζοφρ; Καταρχήν σε στρατηγικό επίπεδο δύο γαλλικές στρατιές θα αναλάμβαναν επιθετική αποστολή στην Αλσατία και τη Λωρραίνη. Δύο ακόμα θα αναλάμβαναν τον τομέα Αρδεννών – Λουξεμβούργου και μόνο μια την άμυνα του γαλλικού αριστερού, στα γαλλοβελγικά σύνορα. Αργότερα σχηματίστηκαν άλλες δύο γαλλικές στρατιές οι οποίες επίσης συμμετείχαν στην επίθεση σε Αλσατία και Λωρραίνη.

Επίθεση με κάθε κόστος

    Η άκαμπτη εμμονή στον εν λόγω σχεδιασμό, σε συνδυασμό με την απόρριψη των πληροφοριών για τους αντίστοιχους γερμανικούς είχε ως επίπτωση ο κατώτερος αριθμητικά, σε σχέση με τον εν δυνάμει αντίπαλό του, Γαλλικός Στρατός, να οπλιστεί, να εξοπλιστεί και να εφοδιαστεί, επίσης, εσφαλμένα.

    Ο Γάλλος στρατιώτης εισήλθε στην πρώτη μεγάλη, παγκόσμια, ανθρωποσφαγή ενδεδυμένος με ναπολεόντειας έμπνευσης στολή, με γαλάζια, άβολα, αμπέχωνα και ερυθρά παντελόνια, που καθιστούσαν ορατό στους αντιπάλους του από εκατοντάδες μέτρα.

    Ο κάθε στρατιώτης μετάφερε περισσότερα από 25 κιλά φόρτου και έφερε ένα παρωχημένο τυφέκιο, το Lebel των 8mm. Όσον αφορά τα πολυβόλα, θεωρούντο αμυντικά όπλα που δεν ταίριαζαν με το επιθετικό πνεύμα του Γαλλικού Στρατού και άρα ο εφοδιασμός των συνταγμάτων πεζικού με αυτά ήταν επιεικώς ελλιπής.

    Παράλληλα το άκαμπτο, επίσης, τακτικό δόγμα του Γαλλικού Στρατού, απέτρεπε την πρωτοβουλία των διοικητών των κατώτερων και μέσων κλιμακίων, έως του επιπέδου του συντάγματος, αλλά ενίοτε και σε επίπεδο μεραρχίας, σώματος και στρατιάς. Ο καλός διοικητής, για το γαλλικό επιτελείο, ήταν μόνο ο υπάκουος διοικητής.

    Βάσει του εγχειριδίου εκστρατείας του γαλλικού πεζικού αυτοσκοπός ήταν «η θέληση εξόντωσης του εχθρού διά της λόγχης, εκ του συστάδην». Υπό αυτό το πνεύμα υπήρξαν διοικήσεις που απαγόρευσαν στους άνδρες τους ακόμα και να καλυφθούν πίσω από εδαφικά χαρακτηριστικά ή να επιχειρήσουν να σκάψουν ορύγματα, διατάσσοντας να πεταχτούν τα πτυοσκάνα.

    Η μόνη διαταγή που ένας διοικητής «επιτρεπόταν» να δώσει ήταν : «Εμπρός διά της λόγχης», ασχέτως της τακτικής κατάστασης, της παρουσίας ή μη εφεδρειών, της υποστήριξης ή όχι πυροβολικού και ακόμα και της απόστασης που χώριζε τη γαλλική μονάδα από τους Γερμανούς αντιπάλους της.

    Οι επιθέσεις που με τόση αφροσύνη διάταξε ο Ζοφρ προκάλεσαν την πρώτη από μια σειρά αιμορραγιών που έμελλε να υποστεί ο Γαλλικός Στρατός, κατά τη διάρκεια του Α’ ΠΠ. Οι απώλειες του από το «ευφυές» σχέδιο του Ζοφρ ξεπέρασαν τους 200.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 5.000, σχεδόν, αξιωματικοί, στις επιχειρήσεις Αλσατίας – Λωρραίνης.

    Επρόκειτο για μια πραγματική, άσκοπη, εκατόμβη, η οποία δεν είχε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα, ούτε επηρέασε την εξέλιξη του πολέμου. Ίσα-ίσα αποτέλεσε την απαρχή του κλονισμού του γαλλικού ηθικού, ο οποίος κορυφώθηκε μετά την καταστροφική επίθεση Νιβέλ και οδήγησε σε στάση πολλές γαλλικές μονάδες.     Ήταν εμφανές πως ο Ζοφρ διαπνεόταν από ένα ναπολεόντειο ιδεώδες μεγαλείου

και όπως και ο μεγάλος αυτοκράτορας θα μπορούσε να αναφωνήσει «νομίζεις πως με ενδιαφέρει η ζωή ενός εκατομμυρίου ανδρών;».

    Οι άνδρες ρίχνονταν στη μάχη, κυριολεκτικά, ως κρέας για τα γερμανικά πολυβόλα και πυροβόλα, λες και δεν είχε υπάρξει καμία πρόοδος στην πολεμική τεχνολογία από την εποχή του Ναπολέοντα. Λες και δεν υπήρχαν πρακτικά διδάγματα της ισχύος του σύγχρονου βαρέως πυροβολικού ή των μαζικών πυρών πολυβόλων, λες και ο Γαλλικός Στρατός επέστρεφε στην εποχή των μαζικών επελάσεων των ιπποτών του στο Κρεσύ, το Πουατιέ, ή το Αζινκούρ, με τους παραφορτωμένους πεζούς να διαδραματίζουν, τώρα, τον ρόλο των βαρέων ιππέων που και τότε, όμως, είχαν θεριστεί από τα αγγλικά μακρά τόξα.

    Φαίνεται πως κάποιοι αρνούνται να διδαχθούν. Δυστυχώς, στην προκειμένη περίπτωση, άλλοι πλήρωσαν το τίμημα της αβελτηρίας του Ζοφρ και μάλιστα με το αίμα τους. Περιφρονώντας το αίμα των ανδρών του, ο Ζοφρ, μέχρι την εκδίωξή του, μια μόνο διαταγή έδινε: «Επίθεση».

    Όπως έγραψε όμως ένας Γάλλος αξιωματικός: «Σε τακτικό επίπεδο η γερμανική ισχύ πυρός καταδείκνυε πως το στρατιωτικό μας δόγμα ήταν μια ανοησία. Το ηθικό μας, όλες οι φαντασιώσεις μας διαλύθηκαν σαν τον καπνό. Μεταξύ 20 και 23 Αυγούστου η απόλυτη αίσθηση ασφάλειας που νιώθαμε μετατράπηκε σε ένα αίσθημα φόβου». Ο αξιωματικός αυτός ήταν ο Σαρλ ντε Γκολ.