Γύριζε…

ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ  

Γύριζε…

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

Το έστειλε ο Φώτης Μουχτούρης

    Το 1908 η Ελλάδα γι άλλη μια φορά είναι ταπεινωμένη. Μετά την πτώχευση του Τρικούπη και τις ήττες, οι δανειστές ελέγχουν την πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας. Ίντριγκες, ψέμματα, φόροι και χαράτσια. Ο λαός πεινάει. Όχι όπως σήμερα, αλλά σαφώς χειρότερα. Δεν υπάρχει καμία αισιοδοξία και ο Κωστής Παλαμάς γράφει το ποίημα «Γύριζε». Με ποιητική ακρίβεια, μιλάει ευθέως για «την πόρνη Ρωμιοσύνη, τον περίγελο των Ευρωπαίων, τους στέρφους μανταρίνους και το ρωμιό που ξανάσκυψε να γίνει σκλάβος». 107 χρόνια μετά ο ποιητής είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.

Γύριζε

«Γύριζε, μὴ σταθῇς ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,
ὁ ψεύτης εἴδωλο εἶν᾿ ἐδῶ, τὸ προσκυνᾷ ἡ πλεμπάγια,
ἡ Ἀλήθεια τόπο νὰ σταθῇ μιὰ σπιθαμὴ δὲ θἄβρῃ.
Ἀλάργα. Μόρα τῆς ψυχῆς τῆς χώρας τὰ μουράγια.

Ἀπὸ θαμποὺς ντερβίσηδες καὶ στέρφους μανταρίνους
κι ἀπὸ τοὺς χαλκοπράσινους ἡ Πολιτεία πατιέται.
Χαρὰ στοὺς χασομέρηδες! Χαρὰ στοὺς ἀρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ὁ ρωμιὸς καὶ δασκαλοκρατιέται.

Δὲν ἔχεις, Ὄλυμπε, θεούς, μηδὲ λεβέντες ἡ Ὄσσα,
ραγιάδες ἔχεις, μάννα γῆ, σκυφτοὺς γιὰ τὸ χαράτσι,
κούφιοι καὶ ὀκνοὶ καταφρονοῦν τὴ θεία τραχιά σου γλώσσα,
τῶν Εὐρωπαίων περίγελα καὶ τῶν ἀρχαίων παλιάτσοι.

Καὶ δημοκόποι Κλέωνες καὶ λογοκόποι Ζωίλοι,
καὶ Μαμμωνᾶδες βάρβαροι, καὶ χαῦνοι λεβαντίνοι.
λύκοι, ὦ κοπάδια, οἱ πιστικοὶ καὶ ψωριασμένοι οἱ σκύλοι
κι οἱ χαροκόποι ἀδιάντροποι καὶ πόρνη ἡ Ρωμιοσύνη!»

Κωστής Παλαμάς (1908)

πλεμπάγια < από το βενετικό plebagia

πλεμπάγια =πλέμπα, ο χύδην όχλος, ο συρφετός, ο λαουτζίκος, ο κοσμάκης, οι πληβείο

 Μόρα= Τελείως ανεξάρτητα βρίσκει κανείς στη λαϊκή βιβλιογραφία την λέξη «Μόρα» (κύριο όνομα) να σημαίνει ξωτικό , νεράιδα κατάλοιπο ίσως της αρχαίας Μορμώς. «Μορμώ» το θηλυκό μυθολογικό τέρας με το οποίο φόβιζαν τα παιδιά οι αρχαίοι. Ούτως ή άλλως η Μόρα είναι ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους μύθους του οποίου η ιστορία χάνεται στο βάθος των αιώνων. Παρόλα αυτά αρκετοί είναι εκείνοι οι οποίοι πιστεύουν πως η Μόρα δεν είναι μύθος παρά μια ζωντανή πραγματικότητα...Η Μόρα είναι ένα ανεξάρτητο πνεύμα. Σύμφωνα με τις περιγραφές είναι μία γυναίκα μαυροφορεμένη, η οποία εμφανίζεται στον ύπνο κάποιου συνήθως όταν κοιμάται ανάσκελα, του κρατάει τα χέρια και προσπαθεί να του πάρει την ανάσα.

στέρφος =στείρος (που δεν μπορεί να γεννήσει παιδιά)- άγονος

Μανδαρίνοι ονομάζονταν από τους Ευρωπαίους, κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, οι ανώτεροι πολιτικοί και στρατιωτικοί λειτουργοί της αυτοκρατορικής Κίνας. Ο όρος χρησιμοποιείται για κάθε δημόσιο υπάλληλο ή αξιωματούχο που υπηρετεί τυφλά τους ανώτερούς του, με μοναδικό σκοπό την άνοδό του στην ιεραρχία.

χαροκόπος < χαρά + -κόπος= ο γλεντζές

 Ζωίλος=  Ρήτορας και σοφιστής του 4ου αι. π.Χ., από την Αμφίπολη. Ήταν μαθητής και οπαδός του Διογένη του Κυνικού. Υπήρξε αντίπαλος του Ισοκράτη και επέκρινε τον Πλάτωνα. Κυρίως έγινε γνωστός από τις επικρίσεις του εναντίον του Ομήρου, που περιλαμβάνονται στους εννέα λόγους "Κατά της Ομήρου ποιήσεως". Η στάση του αυτή εναντίον του Ομήρου έγινε αφορμή να ονομαστεί ειρωνικά "Ομηρομάστιξ" και για τη δηκτική του γλώσσα γενικά κύων ρητορικός.

μαμμωνάς = απαντάται στην Καινή Διαθήκη και είναι συνώνυμο του πλούτου και των υλικών αγαθών

χαύνος < αρχαία ελληνική χαῦνος= χαλαρός, πλαδαρός, άτονος, νωθρός