Η θρησκευτική πίστη των Ελλήνων

ΣΚΕΨΕΙΣ, ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ  

Η θρησκευτική πίστη των Ελλήνων

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

Γράφει ο ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΡΕΑΣ   Ταξίαρχος (ΜΧ) ε.α.

    Οι  Έλληνες  από  αρχαιοτάτων  χρόνων  διατηρούσαν βαθιά πίστη προς το θείον. Δύο στοιχεία συνυπήρχαν, ως αναγκαία συνθήκη, για την εύρυθμη λειτουργία της πόλεως,  το  θείον  και  οι  νόμοι.  Την  ικανή  συνθήκη,  την εξασφάλιζαν οι «άγοντες» των στοιχείων

αυτών και εφ’ όσον ενεργούσαν ως «ευ άγοντες». Το αναφέρει αυτό ο Σόλων (640-560 π.Χ.) σ’ επιστολή του προς τον Επιμενίδη (Θεολόγο). «Το θείον και οι Νόμοι ευ άγοντες εισίν ωφέλιμοι,  κακώς  δε  (αγόντων)  ουδέν  ωφελούσι»  (Διογ. Λαερτ. βίοι φιλοσόφων).

    Ο Σόλων προσέγγισε το θείον με την δύναμη του ελληνικού πνεύματός του και με το πνεύμα αυτό, ως άνθρωπος  έθεσε  τους  νόμους  για  ανθρώπους.  Δεν  χρειάσθηκε, για το σκοπό αυτό, να ανέβει σε κάποιο βουνό, όπως  ο  Μωυσής  και  ο  Μίνωας.  Αναφέρεται  δε  στο θείον, ως ον απρόσιτον και ακατακερμάτιστο.

    Ένας  άλλος  φιλόσοφος  ο  Ξενοφάνης  ο  Κολοφώνιος (580-478 π.Χ.) ευρισκόμενος μακράν των Αθηνών επιτίθετο στην  πίστη  σε  ανθρωπόμορφους  θεούς  –του  Ομήρου και  του  Ησιόδου-  και  παρουσιάζει  το  «θείον»  ως  «Εις Θεός,  εν  τοις  θεοίσι  και  ανθρώποισι  μέγιστος,  ούτε δέμας  θνητοίσι  ομίοιος  ουδέ  νόημα.  Και  προχωρεί,  πιο τολμηρά, στην παρουσίαση των ιδιοτήτων του Θεού. «Ούλος  (ολάκερος)  ορά,  ούλος  νοεί,  ούλος  δε  τ’ ακούει… αλλ ανάπαυθε νόου φρενί τα πάντα κραδαίνει (και χωρίς κόπο με τη δύναμη του νου τα πάντα κινεί) (Η Φιλοσοφία Ξενοφάνη: Άννα Κελεσίδη).

    Με  το  ούλος  ορά  κ.λπ.  παρουσιάζει  τον  ένα  Θεό  ως παντεπόπτη, ως Παντεπόπτης και σήμερα απεικονίζεται στο εσωτερικό των τρούλλων των Ορθοδόξων Χριστιανικών Ναών. Θαυμαστή η τόλμη του ελληνικού πνεύματος, προφητική.

    Και ο Ηρόδοτος στα χαρακτηριστικά του Έλληνα συμπεριλαμβάνει και την θρησκευτική πίστη τους.  «Αύτις δε το ελληνικόν εόν ομαιμόν τε και ομόγλωσσον και θεών ιδρύματα τε κοινά και θυσίαι, ήθεα τε ομότροπα» (VIII. 144).

    Σ’ αυτά τα των θεών κοινά Ιδρύματα, μετέβη ο Στρατηγός Μιλτιάδης –μετά τη νίκη στο Μαραθώνα- και απόθεσε  την  πολεμική  μεταλλική  προσωπίδα  του  επί  της οποίας  είχε  χαράξει  την  επιγραφή  «ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ  ΤΩ  ΔΙΙ». Και αργότερα οι Έλληνες, ψάλλουν «ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΣΤΡΑΤΗΓΩ ΤΑ  ΝΙΚΗΤΗΡΙΑ».

    Η  προσωπίδα  του  Μιλτιάδη  ευρίσκεται  στο  Μουσείο της Ολυμπίας. Παρατηρώντας τη, ο γράφων, -κατά την εκεί  επίσκεψή  του-  από  τη  μνήμη  του  ξεπηδούν  στίχοι από το ορατόριο «Λειτουργία κάτω από την ακρόπολη» του Ακαδημαϊκού Νικ. Βρεττάκου. «Απ αρχής καιρού νόμισμά σου (σ.σ. πατρίδα μου) το αίμα σου./Απ’ τη μια του ο Μιλτιάδης κι απ’ την άλλη ο Απόλλων·  απ’  τη  μια  του  ο  Ακρίτας  κι  απ’  την  άλλη  ο Σταυρός/και  μ’  αυτό  εξαγόραζες,  Όργος  προς  όργος, κάθε τόσο το χώμα που ήταν δικό σου».

    Στη  Σημαία,  σύμβολο  του  έθνους,  και  επ’  αυτής  ο Σταυρός,  επιβεβαιώνει  την  συνύπαρξη  κράτους  και  εκκλησίας. Με το Σταυρό στο στήθος, στα Σύμβολά του, ξεσηκώθηκε το γένος το 1821 και συνέχισε νικηφόρους αγώνες κατά βαρβάρων μέχρι σήμερα.

    Οι Έλληνες είναι ευγνώμονες προς τον Χριστιανισμό. Ο  αείμνηστος  Παναγιώτης  Κανελλόπουλος.  Στο  βιβλίο του  «Ο  Χριστιανισμός  και  η  εποχή  μας»:  Γράφει  «Στις μέρες που το κορμί, το ελληνικό σώμα, με τις αισθητικές και  ερωτικές  συμμετρίες  του,  είχε  αρχίσει  να  γίνεται σάρκα, πολτός ύλης, ένα άμορφο όργανο ηδονής, τι θα γινόταν ο κόσμος αυτός, αν δε ερχόταν και δεν κατάφερνε να επικρατήσει ο Χριστιανισμός; Ίσως ολόκληρος ο Ελληνορωμαϊκός κόσμος ν’ άφηνε πίσω του μόνο το μύθο   μιας νέας Ατλαντίδας» και προσθέτει στο βιβλίο του «Εικοστός  αιώνας»  (σελ.  231)  «τα  μέτρα  και  κριτήρια  της ζωής  είναι  και  θα  μείνουν  Χριστιανικά.  Είναι  αλάθητα, αλάθητος όμως, δεν είναι κανένας Χριστιανός».

    Είναι όμως οι Έλληνες και υπερήφανοι διότι το ελληνικό πνεύμα βοήθησε κι αυτό στην διάδωση και επικράτηση του  Χριστιανισμού.  Ο  κ.  Χρήστος  Γιανναράς,  στο  βιβλίο του  «Αλφαβητάρι  της  πίστης»  γράφει  –αποσπασματικά εδώ- «Και τα δύο μέρη (Ελληνική φιλοσοφία και εκκλησιαστική εμπειρία) αντιπροσώπευαν μια εκπληκτική δυναμική ζωής που μετασκεύασε τελικά την αντίθεση σε δημιουργική σύνθεση». Και πρωτεργάτες αυτού του επιτεύγματος είναι οι Έλληνες πατέρες της Εκκλησίας, σε μιαν αδιάκοπη διαδοχή από τον 2ο ως και τον 15ο αιώνα». Στην  «δημιουργική  –αυτή-  Σύνθεση»  αναφέρεται  και  ο αείμνηστος  Κ.Δ.  Γεωργούλης  στο  βιβλίο  του «Ιστορία  της  Ελληνικής  Φιλοσοφίας»  και  στον  Κεφ.  V, υπό  τον  τίτλο  «Ελληνική  Χριστιανική  Φιλοσοφία»  (σελ. 608-814).  Μάλιστα  δε  η  υπερηφάνειά  τους  είναι  σε τέτοιο βαθμό ώστε να διαβάζουμε στοιχεία από έρευνες, που  δημοσιεύονται  τις  ημέρες  αυτές,  ότι  «τρεις  στους τέσσερεις  Έλληνες  (76%)  να  θεωρούν  ότι  το  να  είναι Χριστιανοί ισοδυναμεί με το να είναι «αληθινοί Έλληνες» και ακόμη ότι «μεταξύ των 34 κρατών και εθνοτήτων, οι Έλληνες πρωτεύουμε στην πίστη μας, ότι υπάρχει Θεός» (92%) (Καθ. 30-10-18 Π. Παπαδόπουλος). Ποια  λοιπόν  η  ανάγκη  ώστε  ο  εξορθολογισμός  των σχέσεων κράτους και εκκλησίας να οδηγήσει σ’ ένα ουδέτερο θρησκευτικό κράτος;

    Η  θέση  που  εκφράζει  ο  Σόλων  στην  επιστολή  του προς τον Επιμενίδη βρίσκει εφαρμογή και εδώ, δηλαδή, οι δύο συνυπάρχοντες σήμερα «άγοντες» -Πολιτείας και Εκκλησίας-  ενεργούν  ως  «ευάγοντες»,  ο  καθένας  στον τομέα του και συναινούν σε επί μέρους θέματα κοινωνίας και  παιδείας  –η  εκκλησία  έχει  πολλά  να  προσφέρει ώστε  «καλός  κ’  αγαθός  έσεσθαι»  ο  Έλληνας  Πολίτης».