Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2017

Ὁ γκρεμιστής



Ὁ γκρεμιστής
Κωστής Παλαμάς
κοστε. γ εμαι γκρεμιστής, γιατί εμ᾿ γ κι κτίστης,
διαλεχτς τς ρνησης κι κριβογις τς πίστης.
Κα
θέλει κα τ γκρέμισμα νο κα καρδι κα χέρι.
Στο
μίσους τ μεσάνυχτα τρέμει νς πόθου στέρι.
Κι
ν εμαι τς νυχτις βλαστός, το χαλασμο πατέρας,
πάντα κοιτάζω πρ
ς τ φς τ πόμακρο τς μέρας.
γ σεισμς λύπητος, γ κι νοιχτομάτης·
το
μακρεμένου γναντευτής, κι κλέφτης κι πελάτης
κα μ τ καριοφίλι μου κα μ τ᾿ πελατίκι
τ
ν πολιτεία τν κάνω ρμιά, γ χέρσα τ χωράφι.
Κάλλιο φυτρ
στε, γκριαγκαθιές, κα κάλλιο ορλιάστε, λύκοι,
κάλλιο φουσκ
στε, πόταμοι κα κάλλιο νοχτε τάφοι,
καί, δυναμίτη, βρόντηξε κα
σιγοστάλαξε αμα,
παρ
σ πύργους ρχοντας κα σ ναος τ Ψέμα.
Τν πρωτογέννητων καιρν πλάση μ τ᾿ γρίμια
ξανάρχεται. Καλ
ς ν ρθ. Γκρεμίζω τν σκήμια.
Ε
μ᾿ να νήμπορο παιδ πο σκλαβωμένο τό χει
τ
δείλιασμα κι λο ρωτ κα μήτε να μήτε χι
δ
ν το ποκρίνεται κανείς, κα πάει κι λο προσμένει
τ
λόγο πο δν ρχεται, κα μία ντροπ τ δένει
Μ
τ τσεκορι μοναχ στ χέρι σν κρατήσω,
κα
τ τσεκορι μου ψυχ μ᾿ να θυμ περίσσο.
Τάχα ποι
ς μάγος, ποι στοιχει το δούλεψε τ᾿ τσάλι
κα
νιώθω φλόγα τν καρδι κα βράχο τ κεφάλι,
κα θέλω ν τραβήξω μπρς κα πλατωσις ν᾿ νοίξω,
κα
μ᾿ να Να ν τιναχτ, μ᾿ να χι ν βροντήξω;
Καβάλα στ
νοητάκι μου, δν τρέμω σας ποιοι εστε
γκρικάω, βγαίνει
π μέσα του μι προσταγή: Γκρεμίστε!
απελάτης= βυζαντινός φρουρός των συνόρων - ζωοκλέφτης.
νοητάκι= μαγικό άλογο με υπερφυσικές ικανότητες
μακρεμένου= ξενιτεμένου
απελατίκι= επιδρομή
πλατωσιές= πλατώματα, πλατύ άνοιγμα, ξέφωτο  
γρικάω= ακούω
    Για το ποίημα αυτό έχουν γραφτεί διάφορες αναλύσεις σε πολλές περιπτώσεις εκ διαμέτρου αντίθετες.   Επίσης στίχοι από αυτό το ποίημα έχουν χρησιμοποιηθεί από όλο το φάσμα της πολιτικής - κοινωνικής έκφρασης.
    Μία ανάλυση, με την οποία συμφωνώ, είναι αυτή του Αθανάσιου Αλεξανδρή που δανείστηκα από το blog του "
αναγράφω":
    ""Ο Γκρεμιστής είναι ένα ποίημα φλογερό, γενναίο, τολμηρό... ένας ύμνος στην κάθαρση, μια ωδή για αναγέννηση. Ο ποιητής πιθανώς ξαφνιάζει με την ίσως γεμάτη πάθος προσταγή: «Γκρεμίστε! » αλλά αυτή η προσταγή δεν είναι παρά η ανάγκη του ποιητή για δημιουργία.
    Ήδη από τον πρώτο στίχο ο ποιητής τονίζει ότι η ιδιότητα του «γκρεμιστή» είναι συνυφασμένη με αυτήν του «κτίστη», το γκρέμισμα είναι η προϋπόθεση της δημιουργίας, αλλά και η πρόθεση για δημιουργία είναι η προϋπόθεση για τον γκρεμιστή.
    Για τον ποιητή, το γκρέμισμα δεν είναι μία άλογη απόρροια ενός βίαιου μηδενισμού  (όπως με μια απρόσεχτη ανάγνωση μπορεί να νομίσει κανείς ), αλλά είναι μία ενέργεια που απαιτεί πίστη, «νου και καρδιά και χέρι». Δηλαδή ο ποιητής με την προσταγή: «Γκρεμίστε!», δεν προτρέπει στην άκριτη (και υλική) καταστροφή αλλά στην κατεδάφιση της ασχήμιας και του ψευδους που κυριαρχεί πλέον σχεδόν σε κάθε τι ανθρώπινο, «σε πύργους και σε ναούς». Για τον ποιητή/ κτίστη, θεμέλιο πρέπει να είναι η ίδια η αλήθεια της φύσης, «των πρωτογέννητων καιρών η πλάση με τα αγρίμια», και έτσι δεν προτρέπει σε έναν οπισθοδρομισμό αλλά σε μια ηθική και κοινωνική αναγέννηση, η οποία μπορεί να έρθει μόνο με την κατεδάφιση των πλέον αλλοτριωμένων σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων («τὴν πολιτεία τὴν κάνω ἐρμιά») και το εκ νέου κτίσιμό τους, αντλώντας από τις πρωταρχικές ανάγκες που ώθησαν τον άνθρωπο σε κοινωνία.
    Ο ποιητής νοιώθει αποστροφή και θυμό αλλά αν και βρίσκεται στα μεσάνυχτα του μίσους πάντα κοιτάζει προς το φως το απόμακρο της μέρας...με αυτόν τον τρόπο ότι γκρεμίζει, το γκρεμίζει με ελπίδα και μόνο έτσι καταφέρνει να γίνεται και ο κτίστης. Με λίγα λόγια μόνο με ελπίδα, ελευθερία από κάθε κηδεμονία («Καβάλα στὸ νοητάκι μου, δὲν τρέμω σας ὅποιοι εἶστε...») και στόχους για κάτι καλύτερο και πιο αληθινό μπορεί να γκρεμιστεί η ασχήμια και το ψεύδος, αλλιώς - αν και δεν το λέει ο Παλαμάς -  το «γκρέμισμα» γίνεται μάλλον αυτοκαταστροφικό....""
    Η επικαιρότητα των στίχων του Παλαμά ως προς την κατάσταση που βιώνουμε ως κράτος και κυρίως ως πολίτες, νομίζω ότι έγκειται στην ανάγκη μιας νέας αρχής. Όχι όμως "γκρεμίζοντας" συν-θέμελα, αλλά μέχρι τα θεμέλια. Οτιδήποτε σαθρό, σκουριασμένο, μουχλιασμένο, άχρηστο, κακοφορμισμένο πρέπει να γκρεμιστεί και στα θεμέλια της ιστορίας μας, της παράδοσής μας, του πολιτισμού μας και χρησιμοποιώντας τις καλές ιδιότητες της φυλής μας να κτίσουμε το καινούριο.
Παντελής Γιαννακόπουλος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου