Λίφτινγκ στον επιβατικό σταθμό του ΟΛΘ

ΕΔΩ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 

Λίφτινγκ στον επιβατικό σταθμό του ΟΛΘ

Εργασίες για την αποκατάσταση της όψης

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

http://www.makthes.gr

Του Φώτη Κουτσαμπάρη fkoutsamparis@makthes.gr

    Νέο πρόσωπο θα αποκτήσει το εμβληματικό υπεραιωνόβιο κτίριο του παλιού τελωνείου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, το ισόγειο του οποίου χρησιμοποιείται ως επιβατικός σταθμός του ΟΛΘ. Η εξωτερική όψη του κτιρίου, που έχει ρημάξει από τη φθορά του χρόνου, πρόκειται να αποκατασταθεί και να αναδειχθεί με κατάλληλο φωτισμό. Έτσι, οι επισκέπτες που θα εισέρχονται στην πόλη από την πλευρά της δυτικής εισόδου θα αντικρίζουν την ανανέωση στο λιμάνι, όπως και οι τουρίστες που θα επιβιβάζονται στα κρουαζιερόπλοια.

    Η διοίκηση του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) αποφάσισε να χρηματοδοτήσει τις εργασίες στο διατηρητέο κτίριο με 1 εκατ. ευρώ, από το αναπτυξιακό πρόγραμμα του 2016, που έχει συνολικό ύψος άνω των 15 εκατ. ευρώ. Οι πρώτες εγκρίσεις για τις εργασίες δόθηκαν και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οι εργασίες ενδεχομένως να ξεκινήσουν εντός του καλοκαιριού. Αρχικά υπήρχε το σκεπτικό να γίνουν τεχνικές παρεμβάσεις που θα συνέβαλλαν στην άρση καταπτώσεων. Ακολούθως αποφασίστηκε να βαφτεί και να φωτιστεί κατάλληλα μόνο η πρόσοψη του κτιρίου, που υποδέχεται τους επισκέπτες από τα δυτικά. Έγινε μάλιστα μελέτη για τη βαφή και τα επιχρίσματα του κτιρίου από την προηγούμενη διοίκηση του οργανισμού, που δρομολόγησε όλες τις διαδικασίες. Ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν 450.000 ευρώ.

    Στον αρχικό σχεδιασμό του ΟΛΘ παρενέβη η αρμόδια εφορεία αρχαιοτήτων, η οποία έθεσε συγκεκριμένα πλαίσια για την ανακαίνιση, καθώς το κτίριο είναι διατηρητέο, ενώ βρέθηκαν και τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά σχέδια του κτιρίου (του Alexandre Vallaury), πάνω στα οποία θα κινηθεί η αναμόρφωση. Με τα νέα δεδομένα, αυξήθηκε η προϋπολογισθείσα δαπάνη των αναγκαίων εργασιών στο 1 εκατ. ευρώ, τα οποία θα διαθέσει η διοίκηση του ΟΛΘ, αν και το κτίριο του τελωνείου είναι το μοναδικό που δεν ανήκει στον οργανισμό - ανήκε στο υπουργείο Οικονομικών και μετέπειτα πέρασε στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Το ιδιοκτησιακό καθεστώς ήταν και η αιτία που δεν μπορούσε να παρέμβει ο ΟΛΘ για την αποκατάσταση του κτιρίου, παρά το γεγονός ότι είχε χαρακτηριστεί από την πολεοδομία επικίνδυνο.   Τελικά, έπειτα από επανειλημμένα αιτήματα, επήλθε συμφωνία μεταξύ υπουργείου και οργανισμού για παραχώρηση της χρήσης του και ο ΟΛΘ το ενέταξε στο γενικότερο πλάνο αξιοποίησης των χώρων του λιμανιού, με το σκεπτικό της σύνδεσης της πρώτης και δεύτερης προβλήτας με την πόλη και την κρουαζιέρα και της καθαρής εμπορευματικής λειτουργίας του λιμανιού από την τρίτη μέχρι την έκτη προβλήτα.

Η ιστορία του κτιρίου

    Το παλιό τελωνείο, σήμερα επιβατικός τερματικός σταθμός «Μακεδονία», είναι ένα από τα λαμπρότερα κτίρια των αρχών του 20ού αιώνα στη Θεσσαλονίκη, το οποίο κατάφερε να σωθεί από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. Ο μηχανικός του έργου ήταν ο Έλι Μοδιάνο, ο οποίος χρησιμοποίησε τα σχέδια του αρχιτέκτονα Alexandre Vallaury. Το κτίριο αποτελεί αντίγραφο του τελωνείου του Σίρκετζι στην Κωνσταντινούπολη, που κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του 1960 για τη διάνοιξη της παραλιακής λεωφόρου.

Πρόκειται για ένα κτίριο επιβλητικό, με πρόσοψη μήκους 200 μ. και πλάτος 25 μ. και συνολικό εμβαδόν 12.000 τ.μ. Μέχρι το 2002 στέγαζε το Β’ Τελωνείο (ως τελωνείο χρησιμοποιήθηκε μετά την απελευθέρωση), ενώ χρησιμοποιήθηκε και ως επιβατικός σταθμός. Το κτίριο είχε υποστεί σημαντικές φθορές από τους βομβαρδισμούς του 1944 κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Λιμενικό Ταμείο με πόρους αρχικά δικούς του και έπειτα του σχεδίου Μάρσαλ προχώρησε στην πλήρη αποκατάσταση του κτιρίου μετά την απελευθέρωση, το 1945. Κηρύχθηκε διατηρητέο το 1977, άντεξε το χτύπημα του μεγάλου σεισμού του 1978, που όμως προκάλεσε πολλά στατικά προβλήματα, και στέγασε κατά καιρούς διάφορες λιμενικές υπηρεσίες.  Παρά τη διαβρωτική επίδραση της θάλασσας και την καταστροφική επίδραση βομβαρδισμών, σεισμών και της πυρκαγιάς του 1917, εξακολουθεί να στέκεται όρθιο, προσελκύοντας τα βλέμματα των περαστικών. Για ένα μεγάλο διάστημα είχε εκκενωθεί από τις λειτουργίες του.

    Η ιστορία του κτιρίου ξεκινά από το 1896, όταν η εταιρεία «Societe anonyme ottomane de construction du port de Salonique», με πρόεδρο τον εργολήπτη Edmond Bartissol, ανέλαβε την εκμετάλλευση του λιμανιού για 45 χρόνια. Ανέλαβε επίσης το έργο του εκσυγχρονισμού του λιμανιού με έργα όπως η κατασκευή του κυματοθραύστη, οι αποθήκες της πρώτης προβλήτας, το κτίριο του τελωνείου και η επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου. Η λειτουργία του λιμένα ξεκίνησε επίσημα την 1η Φεβρουαρίου του 1903, ενώ τα κτίρια που σχεδιάστηκαν για τις νέες εγκαταστάσεις του λιμανιού ξεκίνησαν να κατασκευάζονται το 1904.  Ένα από αυτά τα έργα είναι και ο επιβατικός σταθμός, ο οποίος χτίστηκε μαζί με τις αποθήκες και τα σιλό και θεμελιώθηκε το 1910. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1912.

    Το κτίριο ακολούθησε τα γαλλικά πρότυπα κουλτούρας και τεχνοτροπίας, καθώς τόσο ο αρχιτέκτονας όσο και ο πολιτικός μηχανικός αλλά και ο κατασκευαστής ήταν Γάλλοι ή είχαν σπουδάσει εκεί. Ο Έλι Μοδιάνο, εμφανώς επηρεασμένος από τις σπουδές του στην Ecole Centrale του Παρισιού, έφτιαξε ένα υπέροχο δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής για τη Θεσσαλονίκη. Τη στατική μελέτη του κτιρίου ανέλαβε η διάσημη φίρμα Bureau Hennebique με έδρα το Παρίσι, κάτοχος της ευρεσιτεχνίας του μπετόν αρμέ, της οποίας αντιπρόσωπος ήταν ο Μοδιάνο. Σημειώνεται ότι το κτίριο του τελωνείου εικάζεται ότι είναι το πρώτο κτίριο που κατασκευάστηκε στη Θεσσαλονίκη από οπλισμένο σκυρόδεμα. Παρ’ όλα αυτά, στοιχεία δείχνουν ότι πιθανώς να υπήρχε ένα κτίριο με σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα προγενέστερο του τελωνείου, στην οδό Σαλαμίνος, το οποίο όμως έχει κατεδαφιστεί.

    Το κτίριο είχε μπει στο στόχαστρο της διοίκησης Παπαγεωργόπουλου στον δήμο Θεσσαλονίκης προ εικοσαετίας, η οποία το διεκδικούσε για να στεγάσει εκεί το δημαρχείο. Μετά από χρόνιες ενέργειες και δεσμεύσεις κυβερνητικών στελεχών, το σχέδιο εγκαταλείφθηκε.