Οι «προσφυγικές» ροές και οι επιπτώσεις των παγκόσμιων κλιματικών
αλλαγών στην Τουρκία και την ασφάλεια της. ( III )
Λόγω μεγέθους,
η δημοσίευση θα γίνει σε τρία μέρη.
Σήμερα το μέρος
III.
Του Χρήστου Μηνάγια
www.geostrategy.gr
www.medintelligence.org/
Στα τεύχη Ιανουαρίου
2009 και Απριλίου 2009 δημοσιεύθηκε
το Πρώτο και
το Δεύτερο Μέρος,
αντίστοιχα, νέας μελέτης: Οι κλιματικές αλλαγές του πλανήτη και οι επιδράσεις τους
στην Τουρκία. Ακολουθούν
αποσπάσματα από τα κυριότερα σημεία αυτών προκειμένου ο αναγνώστης να μορφώσει
γνώμη για τις απόψεις και τους προβληματισμούς των Τούρκων σχετικά με τις
κλιματικές αλλαγές και την επίδρασή τους στην ασφάλεια της χώρας τους:
«Σύμφωνα με τις έρευνες που έγιναν, στον αιώνα μας, λόγω της
αύξησης της ποσότητας του διοξειδίου του άνθρακα, μέχρι το 2050, η άνοδος της
θερμοκρασίας του πλανήτη θα κυμανθεί μεταξύ 1,5-4,5 βαθμούς. Αποτέλεσμα αυτής
της υπερθέρμανσης θα είναι η άνοδος του επιπέδου της θάλασσας και η πρόκληση
κατακλυσμών, πλημμυρών και διάφορων άλλων φυσικών καταστροφών, μέχρι και
ξηρασίας. Στο χάρτη 4.1, φαίνονται τα δεδομένα της μέσης θερμοκρασίας της
Τουρκίας κατά την περίοδο 1971-2000.»
«Η Τουρκία είναι μια από τις χώρες που θα επηρεασθεί
περισσότερο από τις κλιματικές αλλαγές, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη,
διότι η κλιματική της δομή διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Οι διαφορετικές
περιοχές της Τουρκίας που περιβάλλεται από θάλασσα στις τρεις πλευρές της και
έχει μία κατακερματισμένη τοπογραφία, θα επηρεαστούν σε διαφορετικό βαθμό από
τις κλιματικές αλλαγές. Η αύξηση της θερμοκρασίας που θα προέλθει από τις
κλιματικές αλλαγές αναμένεται να επηρεάσει τις άνομβρες, τις ημιάνομβρες
περιοχές και τις περιοχές που δεν διαθέτουν τους αναγκαίους υδάτινους πόρους. Στον χάρτη 4.2, απεικονίζεται η διακύμανση της
μέγιστης ετήσιας θερμοκρασίας στη Τουρκία από το χρονικό διάστημα 1952-2006.»
Σύμφωνα με τους συντάκτες των μελετών
αυτών, μια ενδεχόμενη κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τους βιότοπους και την
ασφάλεια της Τουρκίας με τα ακόλουθα πιθανά
αποτελέσματα:
«Γενική μείωση του ποσού της βροχόπτωσης και εκτροπή του
υφιστάμενου καθεστώτος των βροχοπτώσεων. Τα παραπάνω θα επηρεάσουν αρνητικά την
αγροτική παραγωγή. Λαμβάνοντας υπόψη τις κατά κεφαλή ανάγκες σε νερό, η Τουρκία
βρίσκεται μεταξύ των χωρών που διαθέτουν περιορισμένους υδάτινους πόρους. Η
αύξηση της θερμοκρασίας που αποτελεί αιτία ξηρασίας και η συνεχιζόμενη μείωση
της βροχόπτωσης θα μειώσουν τα υπόγεια και επιφανειακά υδάτινα αποθέματα. Τούτο
θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις ανάγκες των κατοικημένων τόπων για
πόσιμο νερό αλλά και στην αγροτική παραγωγή.
Η προστασία των αγροτικών περιοχών στις
περισσότερες χώρες άρχισε να αποτελεί έναν από τους τομείς εθνικής ασφάλειας. Η
υπερθέρμανση του πλανήτη μαζί με τα αποτελέσματα της ξηρασίας που θα προκληθούν
αναμένεται να επηρεάσουν περισσότερο την κεντρική και την νοτιοανατολική
Ανατολία, όπου οι βιότοποι και οι αγροτικές περιοχές θα μετατραπούν σε έρημο.
Τούτο θα επηρεάσει αρνητικά την αγροτική παραγωγή της Τουρκίας, απειλώντας την
επιθυμητή ασφάλεια ύπαρξης τροφίμων και προκαλώντας εξάρτηση του αγροτικού
τομέα από το εξωτερικό.
Η ξηρασία
και η μετατροπή σε έρημο (των περιοχών που
προαναφέρθηκαν) θα αποτελέσει
την αιτία τόσο εσωτερικής μετανάστευσης
όσο και μετανάστευσης από γειτονικές χώρες,
σε περιοχές της Τουρκίας που θα επηρεασθούν λιγότερο. Αυτή η κατάσταση θα δημιουργήσει κινδύνους στην εθνική ασφάλεια της
χώρας.
Μέχρι στιγμής η Τουρκία δεν μπόρεσε να
επιλύσει τις διαφορές που υπάρχουν με τις γειτονικές χώρες και έχουν σχέση με
τους υδάτινους πόρους που μεταφέρονται σ’ αυτές. Η μείωση των ποσοστών των
βροχοπτώσεων και τα αποτελέσματα της ξηρασίας θα αυξήσουν τις ανάγκες των χωρών
αυτών σε νερό, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σοβαρές διαφωνίες και δυσκολίες, κατά
την επαναδιαπραγμάτευση των συμφωνιών του παρελθόντος σχετικά με τη διάθεση
νερού. Κατόπιν τούτου και λόγω της ύπαρξης των υδάτινων πόρων των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη,
η στρατηγική αξία της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ανατολίας θα αυξηθεί. Έτσι σ’ αυτές τις περιοχές θα δημιουργηθούν
εξωτερικές απειλές.
Η μείωση των βροχοπτώσεων και η ξηρασία θα
επηρεάσουν αρνητικά τις ανάγκες της Τουρκίας σε ενέργεια, οι οποίες συνεχώς
αυξάνονται, διότι θα επηρεασθούν οι υδροηλεκτρικές υποδομές παραγωγής ρεύματος.
Όλη αυτή η κατάσταση θα πλήξει τις ζωτικές ανάγκες της χώρας, θα προκαλέσει
μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και κατ’ επέκταση θα πληγεί η οικονομική ανάπτυξή της.
Επειδή στην παραγωγή ενέργειας θα υπάρξουν
σοβαρά προβλήματα, θα αυξηθεί η εξάρτηση της Τουρκίας από το εξωτερικό, με
αποτέλεσμα να τεθούν σε κίνδυνο τόσο οι στρατηγικές της ισορροπίες στην
εξωτερική πολιτική όσο και η εθνική της ασφάλεια.
Η κλιματική αλλαγή προβλέπεται να
δημιουργήσει φυσικές καταστροφές παγκοσμίως, όπως πλημμύρες, ξηρασία,
καταιγίδες, ανεμοστρόβιλους και επιδημίες. Με την πάροδο του χρόνου, οι
παραπάνω φυσικές καταστροφές θα αυξάνονται και θα γίνουν αιτία απώλειας ζωής
και υλικών αγαθών, απειλώντας τη διαβίωση των ανθρώπων και την οικονομία των
χωρών. Κατά συνέπεια, στα χρόνια που έρχονται, η Τουρκία, όπως όλες οι χώρες, δεν πρόκειται να αποφύγει παρόμοιες καταστροφές.
Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει το φυσικό
οικολογικό σύστημα και θα μειώσει τη βιοποικιλότητα της Τουρκίας.
Σύμφωνα με τα σενάρια που εκπονήθηκαν
σχετικά με την κλιματική αλλαγή, η γεωγραφική θέση της Τουρκίας και η δυναμική
των υδάτινων πόρων της στις περιοχές της Μαύρης
θάλασσας, του Αιγαίου και της Μεσογείου (εξαιρείται η κεντρική Ανατολία), είτε σε περίοδο υπερθέρμανσης είτε σε
περίοδο παγετώνων, θα παράσχουν άσυλο στους βιότοπους και στους κατοικημένους
τόπους. Αυτό το γεωγραφικό πλεονέκτημα θέτει την Τουρκία στην κατηγορία των
χωρών που διακυβεύεται η ασφάλειά τους.
Μία οικολογική καταστροφή που θα πλήξει
ολόκληρη την Τουρκία ή ένα μέρος αυτής θα επιφέρει πτώση του βιοτικού επιπέδου,
θα προκαλέσει επιδημίες, θα αυξηθεί το ποσοστό θνησιμότητας του πληθυσμού και
θα υπάρξει έλλειψη τροφίμων. Όλα τα παραπάνω θα διευρύνουν τις πολιτικές,
πολιτιστικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, με αποτέλεσμα σε όλη
την επικράτεια της Τουρκίας να υπάρξει γενική αστάθεια, ταραχές και αύξηση των
εσωτερικών απειλών.
Το 2025 στον κόσμο θα ζουν πάνω από 5 δισεκατομμύρια
άνθρωποι και ένα
από τα σημαντικότερα προβλήματα θα αποτελέσει η άντληση πόσιμου νερού. Επειδή
λοιπόν η Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή της διαθέτει τα πιο πλούσια αποθέματα
νερού, θα δημιουργηθούν απειλές από το Ισραήλ, το Ιράκ και τη Συρία. Πέραν των παραπάνω χωρών, απειλές θα
δημιουργηθούν και από τις υπερδυνάμεις που έχουν συμφέροντα και
δραστηριοποιούνται στη Μέση Ανατολή.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα λόγω των
παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών παρατηρείται συστηματική αγορά εδαφικών εκτάσεων
στις νότιες παραλίες της Τουρκίας, ειδικά από πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το θέμα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά.
Το ίδιο ισχύει και με υπηκόους του Ισραήλ και των αραβικών χωρών, οι οποίοι
αγοράζουν εδάφη στις εύφορες πεδιάδες, όπου υλοποιείται το αναπτυξιακό
πρόγραμμα νοτιοανατολικής Ανατολίας και το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο
πρόγραμμα της Τουρκικής Δημοκρατίας,
προϋπολογισμού 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Σε μια μελλοντική οικολογική καταστροφή θα
προκύψουν διαφωνίες με άλλες χώρες σχετικά με τη διαχείριση των πηγών της
Τουρκίας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ανησυχίες στην τουρκική κοινή γνώμη
για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και την ύπαρξη εσωτερικής απειλής.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω,
εκτιμάται ότι οι κλιματικές αλλαγές θα
αποτελέσουν την αιτία αναθεώρησης της αντίληψης για τις πολιτικές ασφαλείας στο
διεθνές σύστημα. Όσον αφορά στην Τουρκία, θα γίνουν σημαντικά βήματα
με βάση τη νέα αυτή αντίληψη περί εθνικής ασφαλείας και στις σχέσεις με τη
διεθνή κοινότητα. Η Τουρκία, προκειμένου να διαφυλάξει τους βιότοπους και τους
πολίτες της, πιθανόν να υποχρεωθεί να πολεμήσει. Γι’ αυτό πρέπει να αναθεωρήσει
ή και να τροποποιήσει τα προληπτικά και αποτρεπτικά μέτρα εναντίον των κινδύνων
και των απειλών που θα δημιουργηθούν, λόγω των κλιματολογικών αλλαγών του
πλανήτη.»
Ο τουρκικός προβληματισμός δεν περιορίζεται
στις μελέτες. Όπως προκύπτει από αυτές, υπό τον συντονισμό του υπουργείου Δασών και Περιβάλλοντος, έχει
δημιουργηθεί ένας Εθνικός Οργανισμός
Συντονισμού Κλιματικών Αλλαγών αποτελούμενος από τους αρμόδιους
φορείς, οργανισμούς και υπουργεία. Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω οι συντάκτες
των μελετών κάνουν τις εξής προτάσεις:
«Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να επιταχύνουν όλες τις
εργασίες για βελτίωση των ικανοτήτων τους σχετικά με την εσωτερική και
εξωτερική ασφάλεια, έναντι των καταστροφών και της μετανάστευσης. Προκειμένου δε να εξασφαλίσουν όλες τις
προϋποθέσεις μεταξύ των οποίων και την αποτρεπτικότητα, θα πρέπει να
προετοιμάσουν και να αναθεωρήσουν όλα τα
πολεμικά παίγνια, τις διεξαγόμενες ασκήσεις και τα διάφορα σεμινάρια.
Εκτός από τον Εθνικό
Οργανισμό Συντονισμού Κλιματικών Αλλαγών πρέπει να δημιουργηθεί μία ανεξάρτητη και πιο ενεργή Επιτροπή
Παρακολούθησης και Συντονισμού Κλιματικών Αλλαγών αποτελούμενη από επιστήμονες, ειδικούς και
γραφειοκράτες, οι οποίοι θα ελέγχουν, θα συντονίζουν και θα παρακολουθούν τους
σχετικούς σχεδιασμούς ενεργειών που προωθεί η Τουρκία. Επίσης, διαμέσου αυτής
της επιτροπής θα πρέπει να προετοιμάζονται όλες οι ενέργειες δράσης βασιζόμενες
στην κρατική πολιτική.
Τέλος, προτείνεται η σύνταξη
βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων σχεδίων δράσης που θα
καθορίζουν τις πολιτικές και τη στρατηγική αντιμετώπισης των προβλημάτων
ασφαλείας της Τουρκίας.»
Συμπερασματικά, το τουρκικό Γενικό Επιτελείο δίδει μεγάλη βαρύτητα στις
επιπτώσεις που θα έχουν οι κλιματικές αλλαγές στην εθνική ασφάλεια της
Τουρκίας, αλλά και στις νέες απειλές που θα δημιουργηθούν εξαιτίας τους.
Παράλληλα βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία αρμόδιου φορέα ο οποίος θα αναλάβει
τον συντονισμό του παραπάνω έργου.
Ως παράδειγμα της προωθημένης αντίληψης που
εφαρμόζει η Τουρκία στον τομέα αυτό, κρίνεται σκόπιμο να επιχειρηθεί μία
σύγκριση με τις αντίστοιχες θέσεις της μεγαλύτερης σήμερα χώρας του κόσμου (Ηνωμένες
Πολιτείες), με την παράθεση μίας δήλωσης (21-07-2009)
του πρώην Αμερικανού Γερουσιαστή John Warner:
«Στα τριάντα
χρόνια που ήμουν γερουσιαστής ποτέ δεν υπήρξε θέμα που θα συνέδεε την εθνική
ασφάλεια με τις κλιματικές αλλαγές. Οι κλιματικές αλλαγές δεν είναι απλά μία
θεωρία, αλλά αποτελούν μία απειλή η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα έναν πόλεμο για
το νερό, καταστροφή των καλλιεργειών, λιμούς, ασθένειες, μαζικά κύματα
μεταναστών και καταστροφή των υποδομών. Όλα τα παραπάνω θα αυξήσουν την
εξτρεμιστική συμπεριφορά και κατ’ επέκταση την τρομοκρατική απειλή.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου