ΣΤΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΟΧΥΡΑ

ΕΠΕΤΕΙΑΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

ΣΤΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΟΧΥΡΑ

Νικόλαος Ι. Μέρτζος

Πρώην Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών 

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

    Μέσα στην ομορφιά της Άνοιξης, ο Απρίλης μήνας εκφράζει την κοσμοαντίληψη των Ελλήνων: Ωσαννά, προδοσία, Θεία Πάθη, Επιτάφιος, Ανάσταση.

    Δεν είναι μύθος. Είναι πίστη. Και συμβαδίζει με την Ιστορία των Ελλήνων.

    Έστησε ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη

    Μάγεμα η Φύσις κι όνειρο.

    Όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει.

    Τότε, ωστόσο, οι Έλληνες αποφασίζουν και πεθαίνουν. Στο Μεσολόγγι πρώτα. Και έναν αιώνα αργότερα στα Μακεδονικά Οχυρά.

    6 Απριλίου 2020 σήμερα. Τέτοια μέρα ακριβώς, πριν 79 κιόλας χρόνια, η Ιστορία στάθηκε ευλαβής στα Μακεδονικά Οχυρά. Οφείλουμε να υποκλιθούμε και να την ξαναθυμηθούμε. Στους χαλεπούς καιρούς μας διδάσκει, εμπνέει και δείχνει τον δρόμο των Ελλήνων. Τώρα η Ελλάδα μάχεται για να σωθεί και ο ελληνικός Λαός καταβάλλει βαρύτατο οικονομικό τίμημα. Αλλά είναι διχασμένος. Τότε, η Ελλάδα γνώριζε ότι δεν υπήρχε πλέον σωτηρία. Υπήρχε, όμως, η Τιμή. Και τότε η Ελλάδα έδωσε αταλάντευτη τη μεγάλη μάχη της στα Οχυρά μόνον για την Τιμή της.

    Οι Έλληνες έδωσαν πρόθυμα τη ζωή τους και κράτησαν την Τιμή τους. Τότε ήσαν απείρως φτωχότεροι, ολιγότεροι και ασυγκρίτως πιο αδύναμοι. Επί πλέον ήσαν ολομόναχοι. Η Ευρώπη ολόκληρη είχε υποταγεί. Αλλά εκείνοι ήσαν Έλληνες.

    Ανυπότακτοι, ενωμένοι και αποφασισμένοι. Έτσι θάμπωσαν την Οικουμένη.

    Θάμπωσαν και τους αήττητους εχθρούς. Μετά 23 αιώνες έστησαν πάλι Θερμοπύλες.

    Είχε γράψει ενωρίτερα στην Αλεξάνδρεια ο ποιητής Κ. Π. Καβάφης:

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωήν των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.

Ποτέ από το χρέος μη κινούντες.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)

πως οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

    Αυτό ακριβώς συνέβη στα Μακεδονικά Οχυρά. Οι υπερασπιστές τους γνώριζαν ότι στο τέλος οι Μήδοι θα διαβούνε. Και, όταν οι Μήδοι, τότε οι Γερμανοί, διάβηκαν, ο Αδόλφος Χίτλερ διεκήρυξε στο Ράϊχσταγ την 4η Μαΐου 1941:

    Η ιστορική δικαιοσύνη, όμως, με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι, από όλους τους αντιπάλους που αντιμετωπίσαμε, ο Έλλην στρατιώτης ιδίως επολέμησε με ύψιστον ηρωϊσμόν και αυτοθυσίαν.

    Τα Μακεδονικά Οχυρά είναι καθοριστικό σημείο της ελληνικής πορείας διότι είναι ο Ελληνικός Τρόπος. Εκεί, στα Οχυρά, οι Έλληνες έδειξαν ακόμη μια φορά, μα θαυμαστά, τον τρόπο με τον οποίον εσαεί, αφ’ ότου υπάρχει Ιστορία στην Ευρώπη, αντιλαμβάνονται τον Κόσμον και τα Επέκεινα του Κόσμου τούτου. Είναι μοναδικός.     Συγκινούνται όσοι τον κοινωνούν.

    Πριν 50 χρόνια ένας εκ των ελαχίστων, ο υποφαινόμενος Μακεδών δημοσιογράφος, έγραφε στην εφημερίδα του «Ελληνικός Βορράς» την 6η Απριλίου 1964:

    Το ήξεραν πως θα πεθάνουν στα Οχυρά Εκείνοι. Το περίμεναν. Και δεν είχαν φόβο στην καρδιά, δεν είχαν θλίψη στα μάτια. Δεν είχαν φανατισμό. Ήταν μονάχα το ήρεμο χαμόγελο των Τριακοσίων που είχε ανθίσει στα χείλια και τα σφράγιζε με το χρίσμα της Ιστορίας που είχε σκύψει επάνω τους, είχε πάρει το χρυσό της κοντύλι και μετρούσε τα διαλεχτά παλληκάρια. Εκείνους που κίνησαν απ’ τα χωριά τους, από τα γραφεία τους, απ’ τις αυλόπορτες της γειτονιάς τους να πάνε στρατιώτες χωρίς να σκεφθούν –και χωρίς να το θέλουν ίσως– πως την Άνοιξη θα γίνονταν ήρωες. Γιατί οι ήρωες σε τούτον τον σημαδεμένο τόπο δεν γίνονται.   

    Γεννιώνται χωρίς να το ξέρουν.

    Και πεθαίνουν χωρίς να το μάθουν.

Και, σε χρονιά καμπής, τον Απρίλιο 1973:

    Απρίλης Σαρανταένα, Επιτάφιος και Ανάσταση της Ελλάδος. Είχαν σταθεί στα Οχυρά ελάχιστοι Γενναίοι και, πίσω τους, αιώνες ατελεύτητοι σαν λιτανεία βουβή (…) Πέσανε οι Βάρβαροι σε σιδερένια στίφη από τον Βορρά. Και έπεσαν φωτιά, αστροπελέκια, χαλασμός. Αλλά οι Γενναίοι, ορθοί εκεί. Εμάχοντο για την Τιμή.

Μετά, στην κόψη του ξυραφιού, τον Απρίλιο 1974:

    Τώρα που η Άνοιξη θωπεύει απαλά τις κορυφές των δένδρων εκεί ψηλά στα Οχυρά, περνούν ξανά, ξανθές και ωραίες πάντοτε, οι μνήμες των Φρουρών. Είναι οι μοναχικοί που εστάθησαν ακλόνητοι στα ταμπούρια και έμειναν εκεί, νέοι και θαλεροί, με ένα αχνό χαμόγελο στα χείλη και την αιμάτινη πορφύρα να κυλάει από την μεγάλη τους καρδιά να τους ενώνει για πάντα με την Γη, με την Άνοιξη, με τους ουρανούς.

    Έμειναν εκεί τον Απρίλη του Σαρανταένα οι τελευταίοι Φρουροί, ολομόναχοι, με μιαν λόγχη σαν αστραπή στα χέρια όταν το τελευταίον φυσίγγιον είχε σωθεί.

    Περάσανε 33 χρόνια, ακριβώς σαν σήμερα (…) Οι φίλοι και οι συμμαχηταί εγήρασαν, τους έκαμψεν ο Χρόνος, τους πήρε το ποτάμι της ζωής σιωπηλό και τους τραβάει αργά. Ποιος θα ’λεγε πως τούτοι δω οι γραφειοκράτες που παλεύουν με τα χαρτιά, με τα σημεία της στίξεως και με τις υποπαραγράφους, υψώθηκαν κάποτε σαν θεοί, με τα μαλλιά πεσμένα στο πλατύ μέτωπο, με στήθη τετράπλατα σαν κάστρα,

λαφριοί σαν ζαρκάδια, άγριοι σαν λιοντάρια και είπαν στον Χάροντα: «Έλα να παλέψουμε στα μαρμαρένια αλώνια».

Και, ξανά, το 1975:

    Τριαντατέσσερα χρόνια σαν σήμερα κι οι εκκλησιές μοσχοβολάνε βάγια για τον Χριστό και τους Εσταυρωμένους του Γένους. Αδειανοί από άνδρες το 1941 οι νάρθηκες, κενά τα ανδρώα κλίτη. Σπαρμένα νεκρούς τα βουνά, δω πιο πέρα, στα πρώτα λουλούδια του Απρίλη. Και τα Οχυρά άκαμπτα ακόμη, στην μοναχικήν εποποιΐα τους.

    Ρούπελ, Περιθώρι, Λίσε, Ποποτλίβιτσα, Νυμφαία, πυρακτωμένα φατνώματα από το φωτιά, παλληκάρια όρθια με το τουφέκι στο χέρι. Πέντε μέρες τα χτυπάει η φοβερή Στρατιά του φον Λίστ με άρματα, με κανόνια, με «στούκας» και πέντε μέρες εκείνα κρατούν.

    Απρίλης Σαρανταένα, Μέρα Βαγιού, Βδομάδα των Παθών –ημερομηνίες ανεξίτηλες στην μετώπη του Γένους. Ποιος τις ενθυμείται σήμερα τάχα;

Και, πάλι, το 1978:

    Καθόμαστε εφέτος –και πάλι– στα κράσπεδα της Ιστορίας. Στην Μνήμη. Και είναι 37 χρόνια από τότε που οι άνδρες και οι γυναίκες και τα παιδιά και οι γέροντες της Ελλάδος διάβηκαν τις Πύλες του Μύθου. Απλοί και ωραίοι, καθημερινοί, εγλίστρησαν στην αιωνιότητα με τα ρούχα της δουλειάς. Διότι δεν πρόφταιναν να αλλάξουν. Ούτε χρειάζονταν. Μια φλόγα στα μάτια μονάχα, μια πυρκαγιά στα βάθρα της Λογικής επέθετε την σφαγίδα των βασανισμένων ανθρώπων του μόχθου. Και ηγέρθησαν Ήρωες (…) Έτσι ξεκίνησαν τότε οι Έλληνες. Όχι εκείνοι του θρύλου, μα αυτοί εδώ. Οι γείτονές μας, τα αφεντικά μας, οι υφιστάμενοί μας, οι φίλοι μας. Γιατί τούτοι φτιάξανε το Σαράντα. Και έτσι μπορεί να ξαναγίνει. ΄Ισως. Μέσα από τα ράκη της καθημερινότητας (…) Γιατί ο Πόλεμος του Σαράντα ήταν υπόθεση ρομαντική. Και τώρα, στους καιρούς μας, δεν απέμεινε πια τίποτε το ρομαντικό (…) Τώρα κυνηγάς το «κατά κεφαλήν εισόδημα». Και εξισώνεσαι με τους άλλους. Με εκείνους που, 37 χρόνια πριν από εμάς, είχαν αρχίσει την υπόθεση του «βιοτικού επιπέδου» και έπειτα απόμειναν έκθαμβοι εμπρός στο Έπος των Ελλήνων.

    Τριανταδύο χρόνια πριν οδηγηθεί στην χρεοκοπία και στην παρακμή η Πατρίδα, το 2010, περίλυπος ο υποφαινόμενος θύμιζε μάταια πως τα ιστορικά μεγέθη δεν μετριούνται με κανένα κατά κεφαλήν εισόδημα και η εθνική ενότητα είναι η ουσία της ελληνικής Ιστορίας. Έγραφε στην Επέτειο του 40: Αχ, να ’τανε, λέει, σήμερα σαν Τότε και να χτυπούσαν για την Πατρίδα με μιαν ανάσα οι καρδιές.

    Για να φτάσει στο Έπος του 1940-1941 και στα Μακεδονικά Οχυρά η Ελλάδα διέτρεξε μια τραγική περίοδο 18 ετών όπου μαίνονταν ο Εθνικός Διχασμός, αλλεπάλληλες εθνικές περιπέτειες, στρατιωτικά κινήματα, πολιτειακές ανατροπές, ανθρώπινες τραγωδίες μιας απέραντης προσφυγιάς, άμεσες ξένες απειλές κατά της εδαφικής ακεραιότητός της, δολοπλοκίες των Μεγάλων Δυνάμεων, ξένοι δανειστές

και τελικά η εθνική πτώχευση το 1932.

    Το 1922 η Ελλάδα ηττήθηκε και η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε η μεγαλύτερη που υπέστη ο Ελληνισμός. Εξερράγη στρατιωτικό κίνημα το οποίο εξόρισε τον Βασιλέα Κωνσταντίνο, ενθρόνισε τον διάδοχό του Γεώργιο Β΄ και εξετέλεσε την ηγεσία των πολιτικών αντιπάλων του. Το 1923 εκδηλώνεται αντίθετο στρατιωτικό κίνημα. Καταπνίγεται, εκθρονίζεται ο Γεώργιος Β΄ και το 1924 ανακηρύσσεται η Ελληνική Δημοκρατία η οποία, όμως, αποκτά Σύνταγμα, άρτιο μάλιστα, μόλις το 1927.

    Ανήλθαν τρεις Πρόεδροι της Δημοκρατίας –Παύλος Κουντουριώτης, Θεόδωρος Πάγκαλος και Αλέξανδρος Ζαΐμης– και τρεις δικτάτορες στρατηγοί με κατ’ αρχήν κοινοβουλευτικό μανδύα: Θεόδωρος Πάγκαλος 1925, Γεώργιος Κονδύλης το 1926 και Ιωάννης Μεταξάς το 1936. Μεσολάβησαν οκτώ τουλάχιστον στρατιωτικά κινήματα το 1922, το 1923, το 1925, το 1926 δύο, το 1933 και το 1935 δύο. Αποδεκατίσθηκε με αποτάξεις το σώμα των αξιωματικών και οι Ένοπλες Δυνάμεις χωρίσθηκαν σε εχθρικά στρατόπεδα, συχνά εμπόλεμα. Το 1932 η Ελλάδα κήρυξε εθνική πτώχευση.

    Παρ’ όλα αυτά και μέσα σε όλα αυτά η Ελλάδα δέχθηκε 1.200.000 πρόσφυγες, τους αποκατέστησε εκ των ενόντων, αναδιένειμε τις γεωργικές γαίες, εξυγίανε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα ελών και λιμνών, αύξησε την παραγωγή της γεωργίας, της βιοτεχνίας και της βιομηχανίας, ανέπτυξε το εμπόριο και την ναυτιλία.

Και, ξαφνικά μέσα στην παγκόσμια σκοτεινιά, θάμπωσε τον Κόσμο: ολομόναχη έγραψε το Έπος του ’40. Αυτό διαμηνύει στους χαλεπούς καιρούς μας η Ιστορία μας.

    Σ’ αυτά τα 18 χρόνια, μεταξύ 1922-1940, η διεθνής θέση της χώρας και οι σχέσεις της με τα άλλα Κράτη εναλλάσσονταν. Η Τουρκία παρέμεινε εχθρική μέχρι το 1930. Η Βουλγαρία, δύναμη αναθεωρητική, διεκδικούσε τη Μακεδονία και στη Θράκη. Η Γιουγκοσλαβία είχε στόχο τη Θεσσαλονίκη. Στο λιμάνι της επέβαλε την Ελεύθερη Γιουγκοσλαβική Ζώνη και πρόσκαιρα, υπό τον δικτάτορα τον στρατηγό

Θεόδωρο Πάγκαλο, το 1926, επέτυχε να αναγνωρισθεί η εθνική κυριαρχία της στον σιδηροδρομικό διάδρομο από τη Θεσσαλονίκη έως τα σύνορά της.

    Η Σοβιετική Ένωση, μέσω της Γ΄ Κομμουνιστικής Διεθνούς, το 1934 ίδρυσε την Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία όπου, όταν επικρατούσε η Επανάσταση, η Μακεδονία θα ήταν ιδιαίτερο Κράτος-μέλος. Γι’ αυτό πρώτη φορά διεκήρυξε ότι υπάρχει δήθεν «μακεδονικό έθνος». Αυτήν την κομμουνιστική κληρονομιά των Σοβιέτ διαχειρίζονται σήμερα τα Σκόπια.

    Η Ιταλία, όπου το 1922 επικράτησε με εκλογές το φασιστικό καθεστώς με Ντούτσε τον Μπενίτο Μουσολίνι, ήταν Αυτοκρατορία και μεγάλη ναυτική δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση τα Δωδεκάνησα. Στόχευε ανοικτά να ηγεμονεύσει στην ευρύτερη περιοχή. Το 1923 ο ιταλικός στόλος κατέλαβε την Κέρκυρα. Η κατοχή ήταν προσωρινή αλλά η εθνική ταπείνωση οδυνηρή.

    Η Ελλάδα είχε χάσει τους δύο παραδοσιακούς συμμάχους της και προστάτιδες δυνάμεις. Η Γαλλία, τότε Αυτοκρατορία με Δημοκρατία, είχε αποσυρθεί από τα Βαλκάνια. Η γιγαντιαία Βρετανική Αυτοκρατορία είχε άλλους περισπασμούς στη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική. Έκρινε ότι η νέα εμπλοκή της στην Ελλάδα θα έστρεφε εναντίον της την Ιταλία την οποία επιχειρούσε να αποσπάσει από την σταδιακή σύγκλισή της με την ανερχομένη Γερμανία που, μετά την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ και του ναζιστικού καθεστώτος το 1933 με εκλογές, σταδιακά προσαρτούσε πραξικοπηματικά όσα εδάφη τής είχε αφαιρέσει η Συνθήκη των Βερσαλλιών και όσα επί πλέον θεωρούσε μέρη του Γ΄ Ράϊχ.

    Σ’ αυτό το ρευστό πεδίο συνεχών εναλλαγών κινήθηκε η Ελλάδα. Το 1928 επανήλθε Πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος και έως το 1932 προσπάθησε να ενισχύσει την εθνική ασφάλεια. Το 1928 στη Ρώμη υπέγραψε με τον Μουσολίνι Σύμφωνο Φιλίας και Συνεργασίας Ελλάδος-Ιταλίας προκειμένου να ανακόψει την επιθετικότητα της Γιουγκοσλαβίας. Το 1930 στην Άγκυρα υπέγραψε με τον Κεμάλ  Ατατούρκ ελληνοτουρκικό σύμφωνο ουδετερότητος και επί πλέον χάρισε οριστικά τις ανταλλάξιμες περιουσίες των προσφύγων. Το 1933 υπό τον Παναγή Τσαλδάρη η Ελλάδα συνήψε Σύμφωνο Συμμαχίας με την Τουρκία και το 1934 Ελλάδα, Τουρκία, Γιουγκοσλαβία και Ρουμανία συνήψαν το Βαλκανικό Σύμφωνο το οποίο αποτελούσε αμοιβαία εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητος των 4 μελών του αλλά μόνον σε περίπτωση επιθέσεως από Βαλκανικό Κράτος. Το Σύμφωνο ουδέποτε ίσχυσε πρακτικά αλλά έστρεψε τη Βουλγαρία προς την Ιταλία και τη Γερμανία.

    Στο εσωτερικό της Ελλάδος ακολούθησαν ραγδαίες εξελίξεις. Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό κίνημα των Βενιζελικών το 1935, οι Αρχηγοί των τριών Γενικών Επιτελείων Παπάγος, Ρέπας και Οικονόμου κατήργησαν τον Πρωθυπουργό Τσαλδάρη και την Ελληνική Δημοκρατία. Ο Γεώργιος Κονδύλης ανέλαβε Αντιβασιλεύς και την ίδια χρονιά επανήλθε Βασιλεύς ο Γεώργιος Β΄.

    Στις εκλογές του 1936 ισοψηφούν οι δύο αντίπαλες παρατάξεις και ρυθμιστής αναδεικνύεται το Κ.Κ.Ε. Τελικά η Βουλή ψηφίζει Πρωθυπουργό τον στρατηγό Ιωάννη Μεταξά ο οποίος την 4η Αυγούστου, μετά αιματηρές εργατικές διαδηλώσεις τον Μάιο στη Θεσσαλονίκη, Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, Μέρα Μαγιού σε χάνω, κηρύσσει δικτατορία με την υποστήριξη του Βασιλιά και των Ενόπλων Δυνάμεων.

    Ο Ιωάννης Μεταξάς, άριστος επιτελικός και αριστούχος της Γερμανικής Πολεμικής Ακαδημίας, είχε ταχθεί υπέρ της Γερμανίας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το καθεστώς, το οποίο εγκαθίδρυσε την 4η Αυγούστου 1936, ήταν ολοκληρωτικό με έντονα εθνικοσοσιαλιστικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, ο

στρατηγικός σκοπός του εξ αρχής ήταν η συμμαχία με την Αγγλία διότι πίστευε ακράδαντα ότι αυτή θα επικρατούσε κατά τον επικείμενο πλέον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ότι η τύχη της Ελλάδος, χώρας θαλασσινής και ναυτικής, ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με τη Θαλασσοκράτειρα Αυτοκρατορία. Το 1938 πρότεινε στο Λονδίνο συμμαχία αλλά η πρότασή του απερρίφθη διότι η Αγγλία δεν διέθετε επαρκείς

δυνάμεις για να καλύψουν την ελληνική άμυνα, δεν επιθυμούσε να εμπλακεί στις ελλοχεύσουσες εδαφικές διεκδικήσεις των βαλκανικών Κρατών ούτε να προκαλέσει την Ιταλία. Επί πλέον το καθεστώς Μεταξά ήταν φασιστικό.

    Το 1939 η Ιταλία πρότεινε συμμαχία στην Ελλάδα. Η πρόταση απερρίφθη διότι ισοδυναμούσε με ενσωμάτωση στην Ιταλική Αυτοκρατορία της Γ΄ Ρώμης. Τον Απρίλιο 1939 η Ιταλία ενσωματώνει την Αλβανία όπου μεταφέρει στρατεύματα με μέτωπο την Ελλάδα. Η θύελλα έρχεται. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, εκρήγνυται στην Ευρώπη ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Γερμανία προήλαυνε ακάθεκτη στην Ευρώπη με σύμμαχο την Ιταλία. Η Αμερική παρέμεινε ουδέτερη μέχρι τα Χριστούγεννα 1941. Βερολίνο και Μόσχα είχαν συνάψει το Σύμφωνο Φιλίας Μολότωφ-Ρίμπεντροπ και διεμέλισαν μεταξύ τους την Πολωνία.

    Η Αγγλία απομονώθηκε στα νησιά της, αλλά μαχόταν σκληρά στη Βόρειο Αφρική και στην Άπω Ανατολή ενώ το Λονδίνο βομβαρδιζόταν νύχτα-μέρα.

    Ο στρατηγός Μεταξάς είχε προετοιμάσει πυρετωδώς την Ελλάδα για τον πόλεμο στο πλευρό της Αγγλίας, αλλά τηρούσε ουδέτερη στάση για να μην καταστρέψει άσκοπα τη χώρα διότι η Αγγλία απέκλειε κάθε σοβαρή στρατιωτική βοήθεια. Στο πλαίσιο αυτό κατασκεύασε, από το 1936, την περίφημη Γραμμή

Μεταξά. 25 αλλεπάλληλα οχυρά παρατάχθηκαν στα σύνορα με τη Βουλγαρία, στα βουνά και σε όλες τις διαβάσεις, από τη Δοϊράνη έως πέρα από τη Ροδόπη. Είναι τα Μακεδονικά Οχυρά. Οι Έλληνες περίμεναν ψύχραιμα με το δάκτυλο στη σκανδάλη.

    Όταν ανήμερα της Παναγιάς οι Ιταλοί τορπίλισαν το καταδρομικό «Έλλη» στο λιμάνι της Τήνου, όλοι ανέμεναν άμεσο πόλεμο. Οι Άγγλοι είχαν συμφέρον να εμπλακεί στα Βαλκάνια η Ιταλία ώστε να αποσύρει δυνάμεις από το μέτωπο της Λιβύης, επεδίωκαν να κρατήσουν μόνον την Κρήτη και τα νησιά και πίστευαν ότι η ελληνική άμυνα θα κατέρρεε λίγες μέρες μετά την ιταλική επίθεση.

    Εντωμεταξύ στις 13 Οκτωβρίου 1940 η γερμανική Βέρμαχτ εισήλθε στη Ρουμανία και στις 28 Οκτωβρίου η Ιταλία εξαπέλυσε την επίθεσή της. Στο Λονδίνο οι επιτελείς υπολόγιζαν ότι σύσσωμοι οι Έλληνες ανέτρεψαν τους Ιταλούς και από νίκη σε νίκη προήλαυναν ασυγκράτητοι στη Βόρειο Ήπειρο. Η Αγγλία κατεπλάγη. Περιορίσθηκε, όμως, στην ανακοπή του ιταλικού στόλου στην Αδριατική και σε μια αποστολή αεροπλάνων, αντιαεροπορικών και φορτηγών αυτοκινήτων κυρίως. Όταν ζήτησε να δημιουργήσει αεροπορική βάση στη Θεσσαλονίκη με στόχο τις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας, η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση διότι δεν ήταν ικανή να συγκρατήσει τυχόν γερμανική επίθεση αλλά αντίθετα θα την προκαλούσε και τότε, όπως εξομολογήθηκε ο Μεταξάς, η Ελλάδα θα διαμελιζόταν σε τρία χωριστά Κράτη: ένα της Ιταλίας, ένα της Βουλγαρίας στη Μακεδονία και Θράκη και ένα της Αγγλίας στην Κρήτη και στο Αιγαίο. Ακολούθησαν αλλεπάλληλες συνομιλίες.

    Μέσα Δεκεμβρίου διεφάνη η πιθανότητα να μεσολαβήσει η Γερμανία και να λήξει ο πόλεμος με την Ιταλία. Πανικός στο Λονδίνο. Η Αγγλία επεδίωκε να καθηλώσει την Ιταλία και τη Γερμανία σε ένα βαλκανικό μέτωπο ώστε να ανασάνει με αιματηρές θυσίες αποκλειστικά των Ελλήνων. Μόνον στις 15 Ιανουαρίου 1941 η Αγγλία δεσμεύθηκε να αποστείλει, μετά από 15 ημέρες, 2 έως 3 Μεραρχίες, σμήνη αεροπλάνων και τεθωρακισμένα.  Στις 29 Ιανουαρίου 1941 πεθαίνει ο Μεταξάς. Από τις 9 έως και τις 18 Μαρτίου 1941 η Ιταλία εξαπολύει με μάζες πυρός και δυνάμεων την Εαρινή Αντεπίθεσή της παρουσία του Μουσολίνι. Αποκρούεται.

    Τότε η Γερμανία αποφασίζει να εισβάλει στην Ελλάδα. Την 25η Μαρτίου η βασιλική κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας προσχωρεί στον Άξονα με αντάλλαγμα τη Θεσσαλονίκη. Ο Στρατός, όμως, ανατρέπει τη βασιλική κυβέρνηση και, σε αντίποινα, η Λουφτβάφε ισοπεδώνει το Βελιγράδι. Η Βέρμαχτ διαβαίνει τον Δούναβη και γίνεται δεκτή με ενθουσιασμό στη Βουλγαρία. Ο κύβος είχε ριφθεί.

    Την αυγή της 6ης Απριλίου 1941 η 12η γερμανική Στρατιά υπό τον φον Λίστ επιτίθεται στα Μακεδονικά Οχυρά: ένα Σώμα αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως Στούκας, δύο Σώματα στρατού, τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες Μεραρχίες και βαρύς όγκος πυροβολικού. Ανά 100 έως 200 αεροπλάνα βομβαρδίζουν κατά κύματα, τα πυροβόλα σφυροκοπούν ανελέητα, τα τρομερά πάντσερ προωθούνται στην πρώτη γραμμή και ειδικές δυνάμεις ορεινών καταδρομών εξορμούν με λόχους αντιαρματικών. Κόλαση. Αλλά οι φρουροί της Ελλάδος είναι εκεί και είναι οι νικητές. Κατάπληκτοι οι Γερμανοί αναδιπλώνονται, εξαπλώνονται και αποκρούονται πάλι. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ηπειρωτικής Ευρώπης που αντιστέκεται.

    Οι Έλληνες γράφουν ένα απίστευτο πολεμικό έπος στα Οχυρά. Κάθε Οχυρό και μια ελληνική δόξα. Πυραμιδοειδές, Παλιουριώνες, Ρούπελ, Ουσίτσα, Περιθώρι, Καρατάς, Αρπαλούκι, Ιστίμπεη, Κέλκαγια, Εχίνος, Νυμφαία. Απ’ άκρη σ’ άκρη όλη η Γραμμή Μεταξά μια φωτιά. Λάμπει η παλληκαριά. Γερμανοί αλεξιπτωτιστές και καταδρομείς πέφτουν πάνω στα κελύφη των Οχυρών και, από τα φατνώματα, διοχετεύουν ασφυξιογόνα αέρια, ρίχνουν χειροβοì βίδες και νάρκες. Τίποτε. Μια χούφτα ΄Ελληνες, τόσοι δα, χυμούν από το εσωτερικό και τους θερίζουν.

    Οι Γερμανοί πολεμιστές περιγράφουν άμεσα εκείνα τα μοναδικά πολεμικά βιώματά τους στο συλλογικό έργο Durchbruch durch die Metaxas-Linie που η Βέρμαχτ κυκλοφόρησε το 1942 με μοναδικές φωτογραφίες και δημοσίευσε το Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» του Δήμου Καλαμαριάς το 2008 για να τιμήσει τα παλληκάρια. Ιδού ορισμένες μαρτυρίες και φωτογραφίες.

Ο υπολοχαγός Όφερχιουζ επετέθη με λόχο αντιαρματικών στο Οχυρό Ουσίτσα. Αναφέρει:

    Μια μάχη άνευ προηγουμένου ξεκινά τώρα. Το τεθωρακισμένο στρίβει κατά μέτωπο προς τα πολυβολεία. Η πρώτη βολή φεύγει από την κάννη του. Διάολε! Οι τύποι έχουν εξαπολύσει πραγματική κόλαση εναντίον μας. Μα αυτά δεν είναι μόνο πολυβόλα!

    Από κάπου ρίχνει και ένα αντιαρματικό! Θεέ μου, πού διάολο βρίσκεται κρυμμένο; (…)

Αυτά έγιναν στην Ουσίτα την 6η Απριλίου 1941.Το βράδυ εκείνης της μέρας επέστρεψαν από τη διμοιρία μου τέσσερις άνδρες, από τους είκοσι που είχαν λάβει μέρος στην επίθεση.

Ο δεκανέας Σνάϊντερ από το χάραμα της 6ης Απριλίου επιτίθεται στο το ύψωμα 322 αλλά, παρά την συντριπτική υπεροχή πυρός καθηλώνεται μέχρι το σούρουπο. Καταθέτει:

    Η ώρα είναι ήδη 18:20. Τα Στούκας εμφανίζονται, ακριβώς όπως είχε προγραμματιστεί. Οι βόμβες τους πέφτουν στο πεδίο, που βρίσκονται τα πολυβολεία.

    Μια βροχή από πέτρες και χώματα πέφτει πάνω μας. Τώρα προωθούνται τα τεθωρακισμένα και βάλλουν κατά των πολυβολείων. Την επόμενη στιγμή, ακριβώς μόλις είμαστε έτοιμοι να επιτεθούμε ακούγεται μια κραυγή: «Τα παλιόσκυλα μας ρίχνουν από αριστερά!». (…) Μας γαζώνουν πριν καλά-καλά ξεκινήσουμε. (…) Τότε άρχισαν τα φονικά πυρά του εχθρικού πυροβολικού. Βολή τη βολή μας αποδεκατίζουν.

    Ούτε η 3η, ούτε η 4η, 5η και 6η προσπάθεια των Στούκας φέρνουν κάποιο αποτέλεσμα.

    Ούτε ένα πολυβολείο δεν έχει σιωπήσει, ούτε καν οι υπερυψωμένες σκοπιές και το καμουφλάζ τους δεν έχουν πληγεί. Καθώς πλησιάζω στο χαντάκι είναι ακόμη η επίθεση των Στούκας εν πλήρει εξελίξει. Στήνω τα πολυβόλα που θα μας καλύπτουν. Αυτά πρέπει να βάλλουν κατά της θυρίδας του πολυβολείου. Αμέσως μόλις έπεσαν οι τελευταίες βόμβες εφορμούμε. Χωρίς εχθρικά πυρά προωθούμαστε μέχρι το φρύδι της

πλαγιάς.Μας χωρίζουν ακόμη 100 ως 150 μέτρα από τα πολυβολεία. Στα δεξιά μας προωθούνται λίγο περισσότερο δύο άλλες ομάδες από τη δεύτερη διμοιρία. Τα πολυβόλα ρίχνουν εναντίον μας λυσσασμένα από τα πολυβολεία. Όταν θα εφορμήσουμε αυτά θα μας σπείρουν σε κάθε στιγμή το θάνατο και την καταστροφή. Η συνέχιση της επίθεσης θα σήμαινε συνέχιση της παράνοιας. Να σκάψουμε ορύγματα τόσο κοντά στα πολυβολεία, αδύνατον. Μοναδική επιλογή λοιπόν η υποχώρηση. Μόλις σκοτείνιασε οδήγησα τα απομεινάρια της 1ης και 2ης διμοιρίας πίσω στο δάσος.

Τη δεύτερη ημέρα, 7 Απριλίου, ισχυρές δυνάμεις εξαπολύουν νέο κύμα επιθέσεων στο Οχυρό Παλιουριώνες. Ο αρχιλοχίας Diebel περιγράφει:

    Δεν προλαβαίνω να μπω πάλι στο όρυγμά μου, όταν δεχόμαστε εκ νέου πυρά.

    Πάλι έκρηξη, θραύσματα και κραυγές από κάποιον τραυματία. Τώρα συμβαίνει κάτι που δεν το είχα φανταστεί ποτέ. Κάποιοι πηδούν από τα ορύγματα, τραβούν κι άλλους μαζί τους και ξαφνικά κατεβαίνει όλος ο λόχος τρέχοντας την πλαγιά πίσω από το δάσος. Επικρατεί πανικός. Πριν φτάσω μέχρι εδώ είχε έρθει από το τάγμα η διαταγή να υποχωρήσουμε στο λιβάδι. Πρέπει να κοιτάξουμε πώς θα φύγουμε από εδώ το συντομότερο δυνατόν πριν έχουμε και άλλες απώλειες.

    Τα Μακεδονικά Οχυρά δεν παραδίδονται. Παραδίδεται, όμως, η Γιουγκοσλαβία. Στις 6 και 7 Απριλίου τεθωρακισμένες Μεραρχίες της Βέρμαχτ και η επίλεκτη τεθωρακισμένη Μεραρχία «Αδόλφος Χίτλερ» των Βάφεν Ες-Ες διέρχονται αμαχητί τα γιουγκοσλαβικά σύνορα και ξεχύνονται στην ελληνική Μακεδονία μέσω των κοιλάδων των ποταμών Εριγώνος, Αξιού και Στρυμόνος. Ορισμένα Οχυρά αναγκάζονται να παραδοθούν. Αλλά όχι όλα. Οι υπερασπιστές τους έχουν εξαντλήσει όλα τα πυρομαχικά τους και λιποθυμούν ì έσα στα πυκνά ασφυξιογόνα αέρια.

    Στις 7 Απριλίου 1941 το ελληνικό Γενικό Στρατηγείο αναφέρει στο 164ο πολεμικό ανακοινωθέν του:

    Εις την κοιλάδα του Στρυμόνος τα οχυρά Ιστίμπεη και Κέλκαγια, αγωνισθέντα μέχρις εσχάτων και καταστραφέντα, κατελήφθησαν υπό του εχθρού… Εις την Δυτικήν Θράκην, εκκενωθείσαν εγκαίρως και κανονικώς, διά λόγους επιχειρήσεων, τα Οχυρά Εχίνος και Νυμφαία ανθίστανται εις τας εχθρικάς προσβολάς, απαγορεύοντα την διέλευσιν των βαρέων υλικών του εχθρού.

    Στις 9 Απριλίου πρωΐ οι Γερμανοί εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη και ο Ελληνικός Στρατός της Μακεδονίας συνθηκολογεί. Καταλαμβάνουν τις Σέρρες από όπου ο Μέραρχος Διοικητής των Οχυρών τηλεφωνεί στο Οχυρό Περιθώρι. Αναφέρει τη δραματική εξέλιξη και διατάσσει την παράδοσή του διότι κάθε άμυνα είναι πλέον άσκοπη. Ο επί κεφαλής των υστάτων υπερασπιστών του απαντά:

Το Οχυρόν Περιθώρι δεν παραδίδεται, στρατηγέ.

    Και πράγματι συνεχίζει να αντιστέκεται όλη μέρα. Έτσι, για την Τιμή.

Ο Γερμανός αρχιλοχίας Diebel είναι καθηλωμένος μπροστά στο Οχυρό Παλιουριώνες και αναφέρει:

    9.4.1941. Στις 18:00 έρχεται προφορική εντολή από το σύνταγμα να μεταβεί στο ύψωμα 307.5 ως αντιπρόσωπος ο υπολοχαγός Ρίχσταϊν, προκειμένου να διεξάγει διαπραγματεύσεις για την παράδοσή του.  Σιγά-σιγά γίνεται γνωστή η γενικότερη εξέλιξη της κατάστασης. Οι μονάδες τεθωρακισμένων, που επιτέθηκαν στην Ελλάδα από τη Γιουγκοσλαβία έχουν ήδη καταλάβει τη Θεσσαλονίκη και έχουν αποκόψει τη Μακεδονία από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο ανώτατος διοικητής του Μακεδονικού Μετώπου έχει συνθηκολογήσει.

    Ήδη στις 8 Απριλίου κυκλοφορεί στην Αθήνα η εφημερίδα «Εστία», όπου ο διευθυντής της Αχιλλεύς Κύρου γράφει στο κύριο άρθρο του:

    Έλληνες! Γονατίσατε και υποκλιθείτε με σεβασμόν και βαθείαν συγκίνησιν προ των ολίγων αυτών γραμμών! Έχετε εμπρός σας σελίδας της Ελληνικής Ιστορίας, αι οποίαι εγράφησαν χθες και προχθές, γράφονται ακόμη σήμερον και προ των οποίων ωχριούν το Σούλι και το Αρκάδι. Οι αξιωματικοί και οι στρατιώται της νέας Ελλάδος, οι οποίοι έμειναν μέσα εις τα Οχυρά των διά να φονευθούν μέχρι του τελευταίου και να κλείσουν ακόμη και με τα πτώματά των τον δρόμον του εχθρού, εγνώριζαν την τύχην των από ενός ήδη μηνός. Και δεν την εγνώριζαν μόνον· την είχαν επιδιώξει, διότι οι περισσότεροι εξ αυτών, αν όχι όλοι, είναι εθελονταί. Εγνώριζαν ότι, συμφώνως προς το αρχικώς προκαθορισθέν σχέδιον, ωρισμέναι Ελληνικαί περιοχαί, μη παρουσιάζουσαι δυνατότητας σοβαράς αντιστάσεως, θα εξεκενούντο ευθύς από της πρώτης στιγμής της αναμενομένης γερμανικής επιθέσεως «διά λόγους επιχειρήσεων και προς αποφυγήν ανωφελών θυσιών». Εγνώριζαν ότι τα ιδικά των ανασταλτικά Οχυρά θα έπρεπε να συνεχίσουν μέχρις εσχάτων την αντίστασίν των δια να επιβραδύνουν την προέλασιν του εχθρού και να δώσουν εις τας κυρίας μας δυνάμεις τον καιρόν προς πλήρη οργάνωσιν.

    Εγνώριζαν ότι οι ίδιοι θα έπρεπε να πολεμήσουν μέχρι του τελευταίου, χωρίς να ημπορούν να αναμείνουν ούτε βοήθειαν από πουθενά, ούτε δυνατότητα υποχωρήσεως, ούτε την ελαχίστην πιθανότητα διασώσεως.  Αν και τα εγνώριζον καλά όλα αυτά, ή ίσως διότι ακριβώς τα εγνώριζον, δεν εδέχθησαν μόνον, εζήτησαν να αναλάβουν το δυσχερές και άπελπι αυτό έργον. Ενεκλείθησαν εις τα Οχυρά των και προητοιμάσθησαν διά την απαράμιλλον εποποιΐαν των. Έστειλαν τα ολίγα των πράγματα εις τους οικείους των, μετέλαβον των αχράντων μυστηρίων και έγραψαν έπειτα τα υπέροχα εκείνα γράμματα, τα οποία θα αποτελέσουν την ωραιοτέραν σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας:

     «Με το δάκτυλο εις στην σκανδάλην του όπλου μας, παρακολουθούμεν τας κινήσεις του εχθρού και περιμένουμε το τελεσίγραφο του νέου μας επιδρομέως, με την απόφασιν να αποθάνουμε μέχρι του τελευταίου και με την πεποίθησιν ότι θα δείξουμε και στους Γερμανούς τι θα ειπεί Έλλην».

Έλληνες, γονατίσατε! Η μοίρα του Έθνους ηθέλησε να γίνετε μάρτυρες νέας μεγάλης Ελληνικής Ιστορίας, αξίας να επισκιάση την ιστορίαν των Θερμοπυλών και του Μεσολογγίου. Γονατίσατε προ του έργου των ημιθέων του Ιστίμπεη και του Κέλκαγια, του Εχίνου και της Νυμφαίας! Και εγειρόμενοι έπειτα, σταθήτε όρθιοι με το κεφάλι υψηλά και με την ακλόνητον πεποίθησιν ότι Έθνος, που εγέννησε τοιούτους ημιθέους,

είναι προωρισμένον όχι μόνον, να ανθέξη, όχι μόνον να νικήση, αλλά να δοξασθή και να ευτυχήση.

    Έτσι έληξε η Μάχη των Μακεδονικών Οχυρών. Απεδείχθη επική, μοναδική και συναρπαστική, δηλαδή αμιγώς ελληνική. Ο Θεός να αναπαύει τους υπερασπιστές.

    Μας δείχνουν τον δρόμο που οι Έλληνες τραβούμε επί τρεις χιλιάδες χρόνια.

    Τον τραβούν όσοι βραβεύονται σήμερα για την αριστεία τους και την φιλαλληλία τους.

    Τους ευχαριστούμε όλοι από καρδιάς και τους καμαρώνουμε. Σας ευχαριστώ.