11.Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΞΙΟΜΑΧΟΥ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

11.Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΞΙΟΜΑΧΟΥ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Γεώργιος Επιτήδειος Αντιστράτηγος εα

    Με την πάροδο του χρόνου, γίνεται πεποίθηση, ακόμη και στον πλέον αδαή περί τα στρατιωτικά, πως ένας από τους αντικειμενικούς σκοπούς του μνημονίου είναι και ο περιορισμός της μαχητικής ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος. Στα πλαίσια της υλοποιήσεως αυτού του στόχου και με πρόσχημα την άσχημη οικονομική κατάσταση της χώρας, η κυβέρνηση, αρχικά περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τα ποσά που διατίθενται για τις αμυντικές δαπάνες και εκείνα που απαιτούνται για την διεξαγωγή μεγάλης κλίμακος ασκήσεων και άλλων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Στη συνέχεια, έκανε ένα ακόμη βήμα με την δραματική περικοπή των αποδοχών (μισθούς, συντάξεις κλπ) του προσωπικού, αδιαφορώντας για τον κίνδυνο να μειωθεί το ηθικό του λόγω των τεραστίων προβλημάτων, ακόμη και επιβιώσεως, που αντιμετωπίζει. Από το ίδιο πνεύμα διακατέχεται η απόφαση για περιορισμό του αριθμού των εισαγομένων στις Στρατιωτικές Σχολές καί την διετή αναστολή της λειτουργίας των Αστυνομικών Σχολών.

    Αλλά και η εν δυνάμει κυβέρνηση, η αξιωματική αντιπολίτευση δηλαδή, φαίνεται πως δεν επιφυλάσσει καλύτερη τύχη στις Ένοπλες Δυνάμεις. Όπως αναφέρθηκε από τον τύπο και δεν έχει διαψευσθεί, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, υπάρχει πρόταση κάποιας από τις συνιστώσες του κόμματος, για αναστολή κάθε δαπάνης για τις Ένοπλες Δυνάμεις έως ότου τεθεί η οικονομία σε ανάπτυξη. Εάν σ΄αυτή προστεθούν και οι προτάσεις της για δικαίωμα των στρατιωτών να εκλέγουν και να ανακαλούν όλους τους Αξιωματικούς, καθώς επίσης και η πρόταση να αποφασίζουν επί των θεμάτων που αφορούν τις μονάδες, εκλεγμένες και ανακλητές επιτροπές στρατιωτών και κατωτέρων αξιωματικών, το τόσο αναγκαίο για την εθνική επιβίωση αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι ζήτημα χρόνου να αποτελέσει παρελθόν.

    Είναι γεγονός ότι και προ της εφαρμογής του μνημονίου οι τότε κυβερνήσεις είχαν κάνει, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητος, δύο ενέργειες οι οποίες υπονόμευσαν, σε σημαντικό βαθμό, την μαχητική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων, με την ανοχή, δυστυχώς, της στρατιωτικής ηγεσίας. Η πρώτη ήταν η σταδιακή απαξίωση των δυνατοτήτων των ναυπηγείων του Σκαραμαγκά, με προφανείς επιπτώσεις στο αξιόμαχο του Πολεμικού Ναυτικού. Η άλλη ήταν η μείωση της στρατιωτικής θητείας σε εννέα μήνες, χωρίς να το επιβάλει κάποια ανάγκη. Η απόφαση αυτή είχε ως συνέπεια να περιορισθεί σημαντικά το επίπεδο της εκπαιδεύσεως των στρατευσίμων με αποτέλεσμα να επηρεασθεί αρνητικά η προς πόλεμο ικανότητα των επιστράτων.

    Ένα ακόμη πλήγμα στην μαχητική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων, είναι η χαριστική βολή που δόθηκε, με την πρόσφατη απόφαση της κυβερνήσεως για συρρίκνωση της ήδη υποβαθμισμένης Αμυντικής Βιομηχανίας της Ελλάδος. Σε μία εποχή κατά την οποία οι προκλήσεις, η αμφισβήτηση της εδαφικής μας ακεροιότητος και η εις βάρος της χώρας μας επιθετικότητα της Τουρκίας έχουν γίνει πλέον απαράδεκτες και οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο επιβάλλουν στις χώρες της περιοχής να διαθέτουν ισχύ ώστε να επιδεικνύουν αποφασιστικότητα για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους, η ελληνική κυβέρνηση θεώρησε την στιγμή κατάλληλη να υποβαθμίσει, ακόμη περισσότερο, την Αμυντική Βιομηχανία, μειώνοντας, μοιραία, και την μαχητική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων. Συγκεκριμένα, αποφασίσθηκε να κλείσουν τα εργοστάσια των Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ) και Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων (ΕΛΒΟ) και στην θέση τους να δημιουργηθεί μία μικρή εταιρεία με άξονα την ΕΑΒ. Από τις εξελίξεις αυτές θα πληγούν περισσότερο τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα που διαθέτουν τεράστια ακίνητη περιουσία την οποία εποφθαλμιούν να αποκτήσουν, σε τιμή ευκαιρίας, πολλοί αλλοδαποί μνηστήρες. Ήδη έχουν υποβληθεί, από διάφορες πηγές, τουλάχιστον πέντε προτάσεις αγοράς των εργοστασίων.

    Αξίζει να σημειωθεί πως σύμφωνα με ανακοίνωση των εργαζομένων στα ΕΑΣ, με χρηματοδότηση 30 εκατ. Ευρώ, θα μπορούσαν να αγορασθούν οι πρώτες ύλες ώστε να αρχίσει η παραγωγή και να υλοποιηθούν υπάρχουσες παραγγελίες 250 εκατ. Ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να βρεθούν εύκολα, εάν το ελληνικό κράτος κινηθεί να εισπράξει από το Ιράκ την οφειλή ύψους 126 εκατ. Ευρώ, που υπάρχει για παραγγελίες τις οποίες είχε κάνει η χώρα αυτή από την δεκαετία του 1980. Εάν αποφασισθεί να γίνει, η κίνηση αυτή θα μπορούσε να γίνει άμεση εκταμίευση ποσού 80 εκατ. Ευρώ, το οποίο υπερεπαρκεί για την αναδιάρθρωση των τριών εταιρειών. Δυστυχώς το αυτονόητο δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και το γεγονός ότι τα ΕΑΣ διαθέτουν γραμμές παραγωγής συμβατικών πυρομαχικών που τους παρέχουν την δυνατότητα να κατασκευάσουν όχι μόνον πυρομαχικά που χρησιμοποιούνται από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά καί τύπους πυρομαχικών που ενδιαφέρουν στρατούς χωρών της Μ. Ανατολής τα οποία δεν κατασκευάζονται πλέον σε κάποια άλλη χώρα. Διαθέτουν επιπλέον και την μοναδική στα Βαλκάνια νέα πιστοποιημένη γραμμή καταστροφής πυρομαχικών των οποίων έχει λήξει το όριο ζωής, η λειτουργία της οποίας είναι δυνατόν να αποφέρει στην χώρα μας κέρδη δισεκατομμυρίων Ευρώ. Συνεπώς εύκολα γεννάται το ερώτημα αλλά, παράλληλα, εξάγεται  καί το συμπέρασμα, για την σκοπιμότητα της στάσεως που επιδεικνύει η κυβέρνηση στο θέμα της Αμυντικής Βιομηχανίας.

    Προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες και χρήσιμες συγκρίσεις, θα αναφερθώ συνοπτικά στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η Τουρκία τα θέματα που έχουν σχέση με την Αμυντική της Βιομηχανία. Λόγω της μεγάλης σημασίας που αποδίδει σ΄ αυτή τόσο για την οικονομία όσο και για την άμυνά της, η γειτονική χώρα έχει δημιουργήσει ανεξάρτητο φορέα, το Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας (SSM) με σκοπό να χειρίζεται τα κονδύλια που διατίθενται από τον προϋπολογισμό για την άμυνα. Παράλληλα, χειρίζεται και τα έσοδα που συγκεντρώνονται από τρεις άλλες πηγές οι οποίες ενισχύουν τις αμυντικές δαπάνες: το Ίδρυμα Αλληλοβοηθείας Στρατού, το Ίδρυμα Ενισχύσεως των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) και το Ταμείο Στηρίξεως Αμυντικής Βιομηχανίας.

    Τα έσοδα των παραπάνω πηγών προέρχονται από το εθνικό σύστημα «Lotto» της Τουρκίας, το οποίο φορολογείται ακόμη και σήμερα, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί, από ειδικό φόρο που επιβάλλεται σε όλες τις εταιρείες, τον ιππόδρομο, τα διάφορα παιχνίδια στοιχημάτων, τα κέρδη των κρατικών λαχείων, τις διακρατικές συμφωνίες που συνάπτει η χώρα, τα καύσιμα, κρατήσεις από τους μισθούς των στρατιωτικών, κρατήσεις από τις εξαγορές της θητείας καθώς επίσης και από φόρους που επιβάλλονται στα τσιγάρα και τα ποτά. Τα χρηματικά ποσά τα οποία συγκεντρώνονται μέσω των διαδικασιών που προαναφέρθηκαν είναι σημαντικά και συμβάλλουν αποφασιστικά στην βιωσιμότητα και την επιτυχία των ερευνητικών προγραμμάτων.

    Το 2012 διατέθηκαν για τις ανάγκες της Αμυντικής Βιομηχανίας 10 δις δολλάρια, την τελευταία δε πενταετία, το ύψος των συμβάσεων που έχει αναθέσει το Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας έχει αυξηθεί κατά 85% σε σχέση με εκείνο του 2008. Για το 2016, ο κύκλος των εργασιών της τουρκικής Αμυντικής και Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας αναμένεται να ανέλθει στο ποσό των 6,2 δις Ευρώ και οι εξαγωγές σε 1,55  δις Ευρώ. Με τον ρυθμό που αναπτύσσεται η Αμυντική  Βιομηχανία εκτιμάται ότι αυτή, το 2020, θα καλύπτει το 80% των αναγκών των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.

    Η συρρίκνωση της Αμυντικής  Βιομηχανίας μας, πέραν των κοινωνικών συνεπειών που θα υπάρξουν καθώς θα απολυθούν εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες εργαζομένων οι περισσότεροι από τους οποίους είναι υψηλής μορφώσεως και μεγάλης εμπειρίας με αποτέλεσμα να δυστυχήσουν οι οικογένειές τους, έχει σαφή επίπτωση και επί του αξιομάχου των Ενόπλων Δυνάμεων. Ενώ πριν μερικά χρόνια τα εργοστάσια της τότε ανθούσας αμυντικής βιομηχανίας εφοδίαζαν τις Ένοπλες Δυνάμεις με όλους σχεδόν τους τύπους πυρομαχικών, ακόμη και με ελαφρύ οπλισμό, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, θα είμαστε υποχρεωμένοι είτε να πληρώνουμε σε ξένους προμηθευτές μέχρι και τα απλά φυσίγγια, είτε, ακόμη χειρότερο, να περιορίσουμε στο ελάχιστο τις σχετικές προμήθειες με αποτέλεσμα να μην είμαστε σε θέση να πραγματοποιούμε ούτε τις βολές της βασικής εκπαιδεύσεως των νεοσυλλέκτων οπλιτών. Επί πλέον θα πάψει να υπάρχει η δυνατότητα επισκευής των αεροσκαφών, των πυροβόλων, των αρμάτων και των οχημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων.

    Οι διεθνείς τοκογλύφοι οι οποίοι καταδυναστεύουν την χώρα μας, έχουν κάθε λόγο να επιδιώκουν την μείωση ή ακόμη και την πλήρη εξάλειψη της μαχητικής ισχύος των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Διότι είναι σε όλους γνωστό πως χώρα η οποία δεν διαθέτει ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχει την δυνατότητα ούτε να ασκήσει εθνική πολιτική, ούτε να προστατεύσει την ανεξαρτησία και την εδαφική της ακεραιότητα, οπότε εύκολα γίνεται έρμαιο των πάσης φύσεως ορέξεών τους.

    Στην περίπτωση της Ελλάδος, μείωση του  αξιομάχου των Ενόπλων Δυνάμεων περιορίζει ή εξαφανίζει την δυνατότητα στρατηγικής αποτροπής της απέναντι στην Τουρκία η οποία καταβάλλει εργώδεις προσπάθειες να εξουδετερώσει αυτόν ακριβώς τον παράγοντα ισχύος της χώρας μας τον οποίον υπολογίζει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Με αδύναμες τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, η πλάστιγγα της ισχύος στην περιοχή του Αιγαίου γέρνει προς την πλευρά της Τουρκίας με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται, προς όφελος των εχθρών της Ελλάδος, η επιθυμητή γι΄αυτούς  «σταθερότητα» στον στρατηγικής σημασίας χώρο του Αιγαίου και τον ευρύτερο της Ανατ. Μεσογείου. Επιπλέον, εκλείπει και η δυνατότητα υλοποιήσεως του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου με την Κύπρο, την αναγκαιότητα του οποίου επαυξάνει η αναμενομένη αντίδραση της Τουρκίας λόγω της εκμεταλλεύσεως των κυπριακών υδρογονανθράκων. Επί πλέον, περιορίζεται η δυνατότητα της Ελλάδος να ανακηρύξει την ΑΟΖ και να επεκτείνει, εφόσον κριθεί αυτό σκόπιμο, τα χωρικά της ύδατα.

    Υπάρχει όμως και μία ακόμη πτυχή των διεθνών εξελίξεων στην περιοχή λόγω της οποίας η ύπαρξη ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί μονόδρομο για την χώρα μας. Είναι η διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ από την Θράκη και την Μακεδονία. Εξ’ αιτίας των πολύ μεγάλων διεθνών συμφερόντων τα οποία θα διακυβεύονται, αλλά και των τεραστίων χρηματικών ποσών που θα δαπανηθούν για την δημιουργία της απαιτουμένης υποδομής, οι διεθνείς επενδυτές θα πρέπει να είναι βέβαιοι πως οι αγωγοί της μεταφοράς του φυσικού αερίου θα είναι απόλυτα ασφαλείς από τρομοκρατικές ενέργειες, καθ’ όλο το μήκος της διαδρομής τους, δηλαδή από το σημείο εξορύξεως (πλατφόρμα) έως το σημείο διαθέσεως. Σε περίπτωση  κατά την οποία, όταν κατασκευασθούν οι αγωγοί, οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν έχουν την απαιτουμένη ισχύ ώστε να πεισθεί η διεθνής κοινότητα πως είναι σε θέση να εγγυηθούν την ασφαλή διέλευσή τους λόγω της ισχυρής αεροναυτικής παρουσίας μας στον χώρο του Αιγαίου, η Τουρκία, η οποία διαθέτει ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία  και θα εγγυηθεί την επιθυμητή ασφάλεια, με ανυπολόγιστες για την χώρα μας επιπτώσεις.

    Ακόμη χειρότερες θα είναι οι συνέπειες εάν πιθανή αδυναμία εγγυήσεως του απαιτουμένου βαθμού ασφαλείας θεωρηθεί ότι υπάρχει ή, εάν πράγματι υπάρξει, στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης η στρατηγική αξία των οποίων, όπως είναι φυσικό, θα αναβαθμισθεί σημαντικά. Η πλέον πιθανή εξέλιξη, στην περίπτωση αυτή, θα είναι να υπάρξει απαίτηση από τους διεθνείς επενδυτές να αναπτυχθεί στις παραπάνω περιοχές μία διεθνής στρατιωτική δύναμη, στην οποία προφανώς θα επιδιώξει να συμμετάσχει και η Τουρκία.  Ύπαρξη όμως διεθνούς δυνάμεως στις υπόψη περιοχές της Ελλάδος θέτει τις βάσεις, για μεν την Μακεδονία να μετατραπεί σταδιακά σε μία ανεξάρτητη πολυεθνική περιοχή υπό διεθνή προστασία, για δε την Θράκη, να Κοσσοβοποιηθεί. Όσο και αν αυτό φαίνεται πολύ εξεζητημένο, έχω την άποψη πως είναι πολύ πιθανό, στα σχέδια κάποιων διεθνών κέντρων αποφάσεων, να προβλέπεται αυτή η εξέλιξη. Για τον λόγο αυτόν, με υπομονή και μεθοδικότητα, υπονομεύουν σταδιακά το αξιόμαχο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Εμείς, από την πλευρά μας, έχουμε ευθύνη και υποχρέωση απέναντι στο έθνος να μην επιτρέψουμε να υλοποιηθούν τα σχέδια αυτά.

    Κατά την παρούσα χρονική στιγμή, λόγω της πολιτικής αστάθειας που επικρατεί σε όλες σχεδόν τις χώρες της Μεσογείου, παρουσιάζεται μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Ελλάδα να διεκδικήσει δυναμικά τον ρόλο που της αρμόζει να διαδραματίσει στην περιοχή. Η αναβάθμιση των σχέσεών της με το Ισραήλ και η διεξαγωγή κοινών ασκήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών, έχει ήδη δημιουργήσει ένα θετικό προηγούμενο στον τομέα της δυνατότητος παροχής ασφάλειας στις ενεργειακές πηγές της περιοχής και στην μεταφορά του αερίου, από τυχόν τρομοκρατικές επιθέσεις προερχόμενες από οργανώσεις που δρουν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και στην Τουρκία. Εάν μάλιστα υπογραφεί το Μνημόνιο συνεργασίας Ελλάδος, Ισραήλ και Κύπρου το οποίο θα διευκολύνει την συμμετοχή και των κυπριακών Ενόπλων Δυνάμεων σε παρόμοιες ασκήσεις, που εκτιμάται πως θα έχουν και την σιωπηρή αποδοχή του αμερικανικού παράγοντα, θα αμφισβητηθεί έντονα η επιθυμία αλλά και η δυνατότητα της Τουρκίας να εξελιχθεί σε κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σημαντικό παράγοντα ισχύος θα αποτελέσει το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, δεδομένου ότι οι αντίστοιχες δυνάμεις των άλλων δύο κρατών είναι περιορισμένες σε αριθμό. Είναι όμως προφανές, ότι εκτιμήσεις και σχεδιασμοί αυτής της μορφής είναι δυνατόν να γίνουν μόνον όταν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας είναι ισχυρές.

    Η σπουδαιότητα των προαναφερθέντων επιφορτίζει την στρατιωτική ηγεσία με το επιτακτικό καθήκον να πιέσει τους πολιτικούς προϊσταμένους της να μη περικόψουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες επικαλούμενοι ως άλλοθι τις μνημονιακές υποχρεώσεις αλλά, να θέσουν ως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση, την διατήρηση της ισχύος και της αποτρεπτικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων. Επίσης να σταματήσουν να απαξιώνουν το προσωπικό τους επιβάλλοντάς του υποτιμητικούς και δυσβάστακτους οικονομικούς περιορισμούς που του δημιουργούν ουσιαστικά προβλήματα επιβιώσεως και δεν το αφήνουν να ασχοληθεί απερίσπαστο με τα καθήκοντά του.

    Σε κάθε χώρα, η απόφαση για την υλοποίηση ενός εξοπλιστικού προγράμματος στηρίζεται στο είδος της απειλής που αντιμετωπίζει και την εθνική πολιτική που εφαρμόζει. Η ίδια φιλοσοφία διέπει και τις δαπάνες που απαιτούνται για την συντήρηση των υφισταμένων οπλικών συστημάτων τα οποία, εάν αφεθούν να υποβαθμισθούν, θα απαιτηθεί να δαπανηθούν πολλαπλάσια χρήματα ώστε να επανέλθουν σε επιχειρησιακή ετοιμότητα. Η υποβάθμιση του αξιομάχου των Ενόπλων Δυνάμεων πέραν του ότι θέτει σε κίνδυνο την εθνική κυριαρχία, αναγκάζει την κυβέρνηση είτε να προβεί σε υποχωρήσεις εις βάρος των εθνικών συμφερόντων, είτε, στην ακραία περίπτωση, να εμπλακεί ακούσια σε μία σύρραξη με προδιαγεγραμμένη την ατυχή έκβαση.  Η πιθανότητα να συμβεί κάποιο από τα παραπάνω εγγίζει τα όρια της βεβαιότητος, όταν εχθρός είναι η Τουρκία η οποία έχει αποδείξει, κατ’ επανάληψη, την ικανότητά της να εκμεταλλεύεται τα δικά μας σφάλματα. 

    Την παραπάνω προσπάθεια της στρατιωτικής ηγεσίας οφείλουν να συνδράμουν, με κάθε μέσον, οι Ενώσεις Αποστράτων Αξιωματικών. Θα πρέπει, μέσω του υπουργού Εθνικής Αμύνης, να θέσουν την κυβέρνηση προ των ευθυνών της και να μην αποδεχθούν συμπεριφορές και δικαιολογίες ανάλογες με εκείνες που έχουν αντιμετωπίσει έως τώρα στα αιτήματα που κατά καιρούς έχουν υποβάλει, με τα γνωστά αρνητικά αποτελέσματα. Επειδή το αντικείμενο είναι σοβαρό και ευαίσθητο οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες, φοβίες ή αγκυλώσεις. Ειδικά κατά την παρούσα συγκυρία, είμαστε υποχρεωμένοι να μη λησμονούμε το νόημα της γνωστής ρήσεως του Κλαούζεβιτς «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» ότι δηλαδή, όταν αποτύχουν στο έργο τους οι πολιτικοί, την λύση καλούνται να δώσουν οι Ένοπλες Δυνάμεις οι οποίες, αποτελούν και την τελευταία γραμμή αμύνης του έθνους. Εάν η γραμμή αυτή διασπασθεί, η καταστροφή θα είναι μη αναστρέψιμη. Συνεπώς έχουμε όλοι καθήκον να φροντίζουμε ώστε οι Ένοπλες Δυνάμεις να είναι πάντοτε ικανές και έτοιμες να εκπληρώσουν την αποστολή τους. Τέλος, ουδέποτε πρέπει να λησμονούμε ότι πάντοτε η Ιστορία, ενώ για τους πολιτικούς που αποτυγχάνουν είναι σκληρή, για τους στρατιωτικούς είναι αμείλικτη.