Για πρώτη φορά: Η μόνη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης με παραθαλάσσια τείχη - Από το 1860

ΕΔΩ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Για πρώτη φορά: Η μόνη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης με παραθαλάσσια τείχη - Από το 1860

Είναι αυτή η Θεσσαλονίκη;

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

http://www.iefimerida.gr/

    Εντυπωσιάζει η εικόνα της Θεσσαλονίκης με τείχη από το 1860 που κάνει τον γύρο του διαδικτύου.

    Τη φωτογραφία δημοσίευσε ο Ζαχαρίας Σεμερτζίδης, στην ομάδα «Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης», σημειώνοντας ότι πρόκειται για ιστορική λήψη, καθώς είναι το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο που εμφανίζει την πόλη όπως ήταν πριν από την κατεδάφιση του τείχους.

    Η φωτογραφία, όπως αναφέρει, απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη το 1860, λίγα χρόνια πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους της πόλης.

    Ο κ. Σεμερτζίδης έγραψε συγκεκριμένα:
«Η μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους. Χρονολογία κατά προσέγγιση στα μέσα της δεκαετίας του 1860, οπωσδήποτε πριν το 1867.
    Μια ιστορική λήψη για την οποία όλοι εμείς στις Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης αισθανόμαστε δικαιολογημένα υπερήφανοι που έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε να σχολιάσουμε και να την κάνουμε γνωστή στα μέλη μας και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για το παρελθόν της πόλης μας».

Η φωτογραφία εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας

    Σύμφωνα με τους διαχειριστές της σελίδας, το φωτογραφικό ντοκουμέντο εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας (Magyar Nemzeti Levéltár) και περιλαμβάνεται σε άλμπουμ με τίτλο «Κωνσταντινούπολη» το οποίο δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 1860 από τους διάσημους Αρμενικής καταγωγής φωτογράφους αδελφούς Αμπντουλάχ.

    Τo άλμπουμ δεν φέρει ημερομηνία, ούτε τα ονόματα των δημιουργών του, ενώ το περιεχόμενο των φωτογραφιών αναφέρεται εν συντομία στα γαλλικά. Ξέρουμε ωστόσο ότι τόσο αυτό, όσο και ένα δεύτερο, επίσης των αδελφών Αμπντουλλάχ στάλθηκαν το 1867 στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού, όπου αποκόμισαν μεγάλη αναγνώριση. 

    Το πιθανότερο είναι ότι οι φωτογραφήσεις και τα άλμπουμ έγιναν κατόπιν επιθυμίας της Οθωμανικής κυβέρνησης προκειμένου να προβληθεί η αυτοκρατορία στο εξωτερικό. Το άλμπουμ ανήκε αρχικά στην οικογένεια Festetics, μελών της υψηλής Αυστοουγγρικής αριστοκρατίας με καταγωγή την Κροατία.
Θεωρείται ότι η οικογένεια Festetics το αγόρασε το 1867 στη Γαλλία, στη διάρκεια αυτής της έκθεσης. Αφού παρέμεινε επί πολλές δεκαετίες κτήμα της οικογένειας Festetics, σήμερα ανήκει στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας.

Πρόκειται πραγματικά για τη Θεσσαλονίκη;

    Η φωτογραφία απέσπασε χιλιάδες likes, ενώ κοινοποιήθηκε και από εκατοντάδες χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ως ένα μοναδικής αξίας φωτογραφικό ντουκουμέντο. Ωστόσο, δεν ήταν λίγοι και οι χρήστες που εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν όντως πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη. 

    Ένας από τους ανθρώπους που εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν η φωτογραφία απεικονίζει την πόλη της Θεσσαλονίκης ήταν και ο Ευάγγελος Χεκίμογλου, ένας από τους πιο γνωστούς ερευνητές της κοινωνικής και γεωγραφικής ιστορίας της πόλης.

    Ο κ. Χεκίμογλου έγραψε στο προφίλ του στο Facebook:

    «Εξέτασα στην ιστοσελίδα των Κρατικών Αρχείων της Ουγγαρίας τη φωτογραφία που δημοσίευσε χτες η Ομάδα των Παλαιών Φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης (κ. Σεμερτζίδης) και εκφράζω τις αμφιβολίες μου ότι πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη, χωρίς να μπορώ να το αποκλείσω αυτή τη στιγμή. 

    Οι λόγοι που επικαλούμαι είναι καταρχάς δύο:
        α) Δεν υπάρχει ίχνος της Αγίας Σοφίας και του Kara Ali cami’i.
        β) Δεν έχουμε άλλες λήψεις των freres Αbdullah από τη Θεσσαλονίκη. 

    Προτείνω ένα workshop για τη συζήτηση του θέματος. 

    Σπεύδω να αποδομήσω εξαρχής το επιχείρημα που προβλήθηκε για ομοιότητα με τον ζωγραφικό πίνακα Sulucca, ο οποίος δεν είναι φωτογραφία (ενδέχεται να περιέχει φανταστικά στοιχεία) και τον οποίον δεν έχει δει κανείς εν πρωτοτύπω.
    Η δημόσια χρήση του (πέραν της δημοσιεύσεως σε οπισθόφυλλο ποιητικού βιβλίου) έγινε για πρώτη φορά το 1995, όχι όμως με την έννοια του αποδεικτικού στοιχείου. Τα συγχαρητήριά μου, όπως και να 'χει, στην Ομάδα των Παλαιών Φωτογραφιών και τον κ. Σεμερτζίδη προσωπικά.
    Σημασία έχει η συσσωρευτική ερευνητική δουλειά κι όχι το συμπέρασμα, που αλλάζει ανάλογα με τις γνώσεις μας».

    Συνεισφέροντας στη συζήτηση, ο ζωγράφος και ερασιτέχνης ερευνητής, μέλος της σελίδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης», Αθανάσιος Νικόπουλος, έγραψε από την πλευρά του:

    «Η μοναδική αυτή φωτογραφία που ξεφεύγει από οτιδήποτε ανάλογο μας προσφέρει η μέχρι τώρα εμπειρία για την παλιότερη μορφή της πόλης, εγείρει πλήθος ιστορικά θέματα και ζητήματα ερμηνείας με πρώτο από όλα αυτό της ταύτισής της με τη Θεσσαλονίκη –γιατί δεν θα ήταν η πρώτη φορά που μια λεζάντα ή η γνώμη ενός μουσείου αποδεικνύονται παραπλανητικά.

    Εντοπίσαμε με προσεκτική έρευνα, πέρα από τα γενικά στοιχεία (όπως πχ. το Μπεχτσινάρ) έναν ικανοποιητικό αριθμό από σημεία που μας επιτρέπουν να είμαστε βέβαιοι για το ότι είναι πράγματι η Θεσσαλονίκη, ειδωμένη από το ύψος του Λευκού Πύργου –αν και το πλάνο αρχίζει πιο δυτικά, κάπου στο ενδιάμεσο προς τη σημερινή περιοχή της Μητρόπολης. 

    Εδώ τρία παραδείγματα σύγκρισης, αρχικά (1) η μορφή των ορεινών όγκων προς τα βορειοδυτικά, κατόπιν (2) η περιοχή του Μεβλαχανέ με το χαρακτηριστικό τεράστιο κυπαρίσσι και τέλος (3) το σύμπλεγμα Ληταίας Πύλης μέχρι, αριστερά, το μιναρέ των Αγίων Αποστόλων. Και έπεται συνέχεια, δεδομένου ότι για ένα τέτοιο ανατρεπτικό εύρημα η συζήτηση μόλις τώρα αρχίζει...».