Οι «προσφυγικές» ροές και οι επιπτώσεις των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών στην Τουρκία και την ασφάλεια της. ( II )

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΦΙΛΩΝ 

Οι «προσφυγικές» ροές και οι επιπτώσεις των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών στην Τουρκία και την ασφάλεια της. ( II )

Λόγω μεγέθους, η δημοσίευση θα γίνει σε τρία μέρη.

Σήμερα το μέρος II.

http://roykoymoykoy.blogspot.gr/

Του Χρήστου Μηνάγια

www.geostrategy.gr

www.medintelligence.org/

Οι επιπτώσεις των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών στην Τουρκία και την ασφάλεια της

    Η υπερθέρμανση του πλανήτη και οι παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές αποτελούν το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η γη. Αποτέλεσμα αυτού του προβλήματος είναι να δημιουργηθούν σοβαρές απειλές στην ασφάλεια των χωρών που οι διαστάσεις τους μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες.

    Σύμφωνα με τον Αχμέτ Νταβούτογλου η Τουρκία, από πλευράς διεθνούς οικονομικο-πολιτικής δομής βρίσκεται πάνω στον άξονα Βορράς-Νότος, ενώ από πλευράς διεθνούς γεωπολιτιστικής δομής ευρίσκεται επί του άξονα Ανατολή-Δύση. Υπό την άποψη αυτή η Άγκυρα αποφάσισε να εφαρμόσει μία πολιτική που όχι μόνο θα αποτρέψει ένα γεωοικονομικό, γεωπολιτικό και γεωπολιτιστικό κατακερματισμό της, αλλά θα αποτελέσει και το μέσο αύξησης του περιφερειακού και διεθνούς της ρόλου.

    Η πληρότητα της προαναφερθείσας πολιτικής φαίνεται από την ύπαρξη μίας ολοκληρωμένης τουρκικής εθνικής στρατηγικής, η οποία καλύπτει ακόμη και τις επιπτώσεις για την ασφάλεια της χώρας από τις κλιματικές αλλαγές, καθώς επίσης και την προστασία και διαφύλαξη των φυσικών της πόρων. Η αναφορά στη συγκεκριμένη πτυχή της τουρκικής πολιτικής κρίνεται σκόπιμο να τονισθεί ιδιαίτερα εδώ, διότι αφενός μεν αποκαλύπτει την εντυπωσιακή της πληρότητα και αφετέρου τη διαχρονικότητά της.

    Ο πρώτος που κατανόησε πλήρως τη σημασία των φυσικών πόρων της Τουρκίας και τους ενέταξε σ’ ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο  ήταν ο πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ, ο οποίος, στη δεκαετία του 80 αποφάσισε να εντάξει σ’ ένα ενιαίο αναπτυξιακό πρόγραμμα την κατασκευή 22 μεγάλων και μεσαίων φραγμάτων για την εκμετάλλευση των υδάτων του Τίγρη και του Ευφράτη. Ένα πρόγραμμα, που εκτός από τα τεράστια οικονομικά οφέλη για την Τουρκία, της δίνει τη δυνατότητα να ασκεί πιέσεις στο Ιράκ και τη Συρία, ελέγχοντας τη ροή των υδάτων προς τις χώρες αυτές, όποτε είναι αναγκαίο.

Παρέκβαση: Το πρόγραμμα GAP σχεδιάσθηκε το 1970 με σκοπό την εκμετάλλευση των υδάτων των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη για την υδροδότηση εννέα νομών της νοτιανατολικής Τουρκίας και την κατασκευή υδροηλεκτρικών εργοστασίων.

    Το 1980 όμως μετατράπηκε σε ένα ευρύ κοινωνικο-οικονομικό περιφερειακό αναπτυξιακό πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει αναπτυξιακά προγράμματα που έχουν σχέση με την υδροδότηση, την ενέργεια, τη γεωργία, τις αστικές και αγροτικές υποδομές, την κατασκευή δρόμων-αεροδρομίων, τις δασικές εκτάσεις, την εκπαίδευση, την υγεία και τον πολιτισμό. Στο GAP μεταξύ άλλων προβλέπεται η κατασκευή 22 φραγμάτων, 19 υδροηλεκτρικών εργοστασίων και η άρδευση 1,82 εκατ. εκταρίων (18,2 εκατ. στρεμμάτων). Με την ολοκλήρωση του προγράμματος η Τουρκία θα έχει υπό τον έλεγχό της το 29% των υδάτων των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, θα αρδεύει το 20% των εκτάσεών της και θα καλύπτει το 50% των αναγκών της σε υδροηλεκτρική ενέργεια. Ήδη τα φράγματα ολοκληρώθηκαν, αρδεύονται 1 εκατ. εκτάρια (10 εκατ. στρέμματα) και το πρόγραμμα των υδροηλεκτρικών εργοστασίων ολοκληρώθηκε κατά 74%. Η υλοποίηση του GAP παρακολουθείται από ειδική Διεύθυνση που έχει συγκροτηθεί στην πρωθυπουργία της Τουρκίας στην οποία απασχολούνται 256 υπάλληλοι. Η σημασία του παραπάνω προγράμματος προκύπτει από τα ακόλουθα εν συντομία στοιχεία: η Τουρκία σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μία από τις χώρες με την καλύτερη εκμετάλλευση των υδατίνων πόρων. Το πλεονέκτημά της αυτό, το χρησιμοποιεί ως «εργαλείο» εκβιασμού στις γειτονικές της χώρες, κατά βάση στο Ιράκ και Συρία και δευτερευόντως στο Ισραήλ, Ιορδανία και Ιράν, λόγω της έλλειψης που έχουν σε καθαρό νερό και της αυξανόμενης τάσης ελλείψεως τροφίμων παγκοσμίως.    Παράλληλα η Τουρκία δίνει μεγάλη βαρύτητα στις αγροτικές καλλιέργειες, διότι από την εποχή του Οζάλ είχε ως κύριο στόχο να καταστεί ο κύριος τροφοδότης της Μέσης Ανατολής σε τρόφιμα. Με τον τρόπο αυτόν η Τουρκία αποκτά ένα ακόμη στοιχείο επιρροής στη Μέση Ανατολή.

    Στην πολιτική αυτή, η οποία αργότερα άρχισε να καθοδηγείται από το Αχμέτ Νταβούτογλου σε πιο συστηματική και οργανωμένη βάση, προστέθηκε πρόσφατα και η διάσταση των κλιματικών αλλαγών, ως παράγοντας δυνάμενος να επηρεάσει την ασφάλεια της χώρας.

    Μια ένδειξη του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζονται τα θέματα αυτά στην Τουρκία δίδεται παρακάτω.  Πρόκειται για επιλεγμένα αποσπάσματα μελετών του Κέντρου Στρατηγικών Ερευνών και Μελετών SAREM, το οποίο υπάγεται στη Διεύθυνση Στρατιωτικής Ιστορίας και Στρατηγικών Μελετών ATASE του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, της οποίας προΐσταται ανώτατος αξιωματικός με βαθμό αντιστράτηγου.

    Το Κέντρο αυτό παρακολουθεί τις παγκόσμιες, περιφερειακές και για τις χώρες ενδιαφέροντος της Τουρκίας εξελίξεις, σε γεωστρατηγικό, γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο.  

    Πραγματοποιεί βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιστημονικές μελέτες και έρευνες, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από τους αρμόδιους φορείς για τη σύνταξη της Αξιολόγησης Πολιτικο-στρατιωτικής Κατάστασης και της Τουρκικής Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής. Μέρος των μελετών αυτών δημοσιεύονται στο περιοδικό των ενόπλων δυνάμεων  Silahli Kuvvetler Dergisi το οποίο εκδίδεται κάθε τρίμηνο από το τουρκικό Γενικό Επιτελείο. Στην εισαγωγή του περιοδικού σημειώνεται ότι, οι μελέτες δεν αντανακλούν τις απόψεις του τουρκικού Γενικού Επιτελείου.

    Ωστόσο, η δημοσίευσή τους σ’ ένα τέτοιο περιοδικό, προσδίδει σ’ αυτές ιδιαίτερη σημασία και τις καθιστά άξιες μελέτης και προβληματισμού.  Για παράδειγμα, στο τεύχος Ιουλίου 2007 δημοσιεύθηκε η μελέτη: Η παγκόσμια υπερθέρμανση και οι επιπτώσεις στις πολιτικές ασφαλείας της Τουρκίας. Η μελέτη αυτή προβλήθηκε ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ της Τουρκίας εκείνη την περίοδο με διάφορους τίτλους:

Η υπερθέρμανση του πλανήτη αιτία πολέμου,

Η στρατιωτική αντίληψη για την υπερθέρμανση του πλανήτη-

Θα αυξηθεί η εξωτερική απειλή στα ανατολικά και νοτιοανατολικά,

Πρέπει να αλλάξει η στρατηγική εθνικής ασφαλείας,

Η υπερθέρμανση του πλανήτη θα πλήξει την εθνική μας ασφάλεια,

Στρατιωτική προετοιμασία για την υπερθέρμανση του πλανήτη.

    Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη μελέτη είναι το απόσπασμα που ακολουθεί: «Επειδή η Τουρκία  στην ευρύτερη περιοχή της διαθέτει τα πιο πλούσια αποθέματα νερού, θα δημιουργηθούν απειλές από το Ισραήλ, το Ιράκ και τη Συρία. Πέραν των παραπάνω χωρών, απειλές θα προκύψουν επίσης και από τις υπερδυνάμεις που έχουν συμφέροντα και δραστηριοποιούνται στη Μέση Ανατολή.»

Συνεχίζεται…